Nhân dịp Hội nghị kết nối Vĩnh Phúc - Nhật Bản: "Vĩnh Phúc trong kết nối hợp tác và phát triển Việt Nam-Nhật Bản" năm 2022, Báo Thế giới & Việt Nam xuất bản ấn phẩm đặc biệt song ngữ Việt - Nhật nhằm thông tin về thành tựu và thu hút hợp tác đầu tư, thương mại giữa hai nước nói chung, giữa Vĩnh Phúc và địa phương, doanh nghiệp Nhật Bản nói riêng.
Đại sứ quán trích đăng bài phỏng vấn do Báo Thế giới & Việt Nam thực hiện với Đại sứ Việt Nam tại Nhật Bản Vũ Hồng Nam.
Đại sứ đánh giá thế nào về mối quan hệ Việt Nam-Nhật Bản?
Chính phủ cũng như người dân hai nước Việt Nam và Nhật Bản đang cùng hân hoan đếm ngược thời gian tới sự kiện trọng đại - kỷ niệm 50 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm 2023. Quan hệ Việt Nam và Nhật Bản, ví như một khóm hoa muôn màu, muôn sắc được vun trồng, chăm sóc bởi các thế hệ lãnh đạo, người dân hai nước trong suốt 50 năm qua, đang vươn lên xòe tán, nở hoa rực rỡ và tràn đầy sức sống.
Năm 1973, khi chiến tranh ở Việt Nam chưa kết thúc, Chính phủ Nhật Bản đã công nhận và thiết lập quan hệ với Chính phủ Việt Nam Dân chủ cộng hòa lúc đó. Đây là hành động đúng đắn, có ý nghĩa góp phần mở rộng mặt trận quốc tế ủng hộ cuộc đấu tranh chính nghĩa của dân tộc Việt Nam, giúp giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, xây dựng một nền độc lập, tự do toàn vẹn trên toàn đất nước Việt Nam.
Trong giai đoạn khó khăn bởi chính sách cấm vận, từ cuối những năm 80 của thế kỷ trước, Nhật Bản là nước đầu tiên mở lại đàm phán viện trợ ODA cho Việt Nam, trong khi cấm vận chưa được dỡ bỏ. Những nguồn viện trợ quý báu trong lúc khó khăn đã giúp Việt Nam trong phục hồi nền kinh tế bị phá hoại bởi chiến tranh và cấm vận.
Một số công ty của Nhật, cũng là những công ty nước ngoài đầu tiên đã dám vượt qua cấm vận, thiết lập văn phòng và hoạt động kinh doanh ở Việt Nam. Họ là những người tiên phong đặt nền móng cho những số liệu đáng tự hào trong quan hệ hai nước hôm nay.
Tới nay, ODA của Nhật Bản chiếm 1/3 tổng giá trị ODA của nước ngoài viện trợ cho Việt Nam, góp phần cải tạo, xây dựng hệ cơ sở hạ tầng, xóa đói giảm nghèo và hỗ trợ phát triển kinh tế vĩ mô của Việt Nam.
Đầu tư trực tiếp của Nhật Bản đứng thứ ba trong các nhà đầu tư, chiếm vị trí quan trọng trong các lĩnh vực then chốt của nền kinh tế như năng lượng, chế tạo, thiết bị phụ trợ, đường xá, cầu cảng, sân bay... Thương mại chiếm vị trí thứ tư với cán cân thương mại cân bằng mang lại lợi ích hài hòa cho cả hai nước.
Ngoài ra, hợp tác quốc phòng, an ninh, giáo dục, nguồn nhân lực, giao lưu nhân dân cũng phát triển mạnh mẽ, trở thành những bông hoa tươi sắc trong khóm hoa hữu nghị Việt-Nhật.
Đại sứ nhận định như thế nào về vai trò và đóng góp của doanh nghiệp và địa phương Nhật Bản đối với Việt Nam nói chung và Vĩnh Phúc nói riêng?
Vốn FDI lũy kế 64,9 tỷ USD từ các doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam, chiếm 16% tổng vốn FDI vào Việt Nam, là một con số khiêm tốn nhưng lại chứa đựng ý nghĩa lớn lao nếu xem xét từ cơ cấu đầu tư của các doanh nghiệp Nhật Bản, chủ yếu trong các lĩnh vực công nghiệp và hạ tầng, năng lượng, thiết bị phụ tùng máy móc... là những ngành sản xuất thiết yếu của nền kinh tế Việt Nam.
Ngay từ năm 1995, các công ty Nhật Bản như Toyota, Honda... là những tên tuổi đã cùng làm nên thành công đáng tự hào của chính sách thu hút đầu tư nước ngoài của tỉnh Vĩnh Phúc.
Đặc biệt, Khu công nghiệp Thăng Long Vĩnh Phúc do Tập đoàn Sumitomo đầu tư từ năm 2015 dành riêng cho nhà đầu tư Nhật Bản với tổng diện tích 213ha, đến nay, đã cơ bản được lấp đầy, với nhiều nhà đầu tư đến từ Nhật Bản đã và đang hoạt động hiệu quả. Điều này cho thấy sự tin tưởng của các nhà đầu tư Nhật Bản với môi trường đầu tư, môi trường sống và làm việc cho nhân viên của họ tại Vĩnh Phúc.
30 năm trước, Vĩnh Phúc là tỉnh nghèo, nông nghiệp lạc hậu, nhưng nay, địa phương này đã trở thành ví dụ điển hình thành công trong chính sách thu hút đầu tư nước ngoài, đặc biệt là các doanh nghiệp FDI từ Nhật Bản. 62 dự án FDI đầu tư của các doanh nghiệp Nhật Bản với tổng vốn đăng ký 2,16 tỷ USD luôn đứng đầu về tỷ lệ và số vốn thực hiện, về hiệu quả sản xuất kinh doanh cũng như đóng góp cho ngân sách.
Các nhà đầu tư nước ngoài, trong đó phần lớn là nhà đầu tư Nhật Bản, đã đem đến diện mạo mới, tạo công ăn việc làm cho người lao động, đóng góp tích cực cho phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Và ngược lại, Vĩnh Phúc luôn là người bạn đồng hành tin cậy, mang lại lợi ích và hiệu quả cho các nhà đầu tư, mang lại niềm vui cuộc sống cho các gia đình nhân viên người nước ngoài tại địa phương.
Chính sách đối ngoại đa dạng và linh hoạt đã giúp Vĩnh Phúc thành công. Trong quan hệ với các địa phương của Nhật Bản, Vĩnh Phúc kết nghĩa với tỉnh Akita năm 2015 và tỉnh Tochigi năm 2021. Vai trò của các địa phương của Nhật rất lớn trong việc định hướng phát triển kinh tế cho các doanh nghiệp của tỉnh.
Do vậy, việc thắt chặt hợp tác hữu nghị cấp tỉnh sẽ là định hướng quan trọng cho các doanh nghiệp Nhật Bản tìm địa bàn đầu tư. Việc mở rộng đối tác hữu nghị góp phần tăng cường hợp tác toàn diện ở cấp địa phương, làm tiền đề khuyến khích và hỗ trợ các lĩnh vực khác như đầu tư, thương mại, nông nghiệp công nghệ cao, du lịch, lao động, giáo dục và đào tạo, y tế, khoa học và công nghệ...
Nhật Bản có yêu cầu rất cao về chất lượng sản phẩm. Đâu là những sản phẩm Việt Nam có thế mạnh tại thị trường Nhật? Đại sứ có lời khuyên gì cho doanh nghiệp Việt Nam trong hợp tác kinh tế với Nhật Bản?
Việt Nam và Nhật Bản là thành viên của các hiệp định thương mại tự do như CPTPP, RCEP. Do vậy, hàng hóa của ta và Nhật là bình đẳng. Việc xâm nhập thị trường là việc còn lại của nhà sản xuất.
Hiện nay, một số hàng hóa của các doanh nghiệp FDI của Nhật như điện tử, phụ tùng đang được nhập rất tốt về Nhật. Rõ ràng, mấu chốt là chúng ta có tiếp quản được công nghệ và kỹ thuật đó không, để cũng có những mặt hàng công nghiệp “Made in Viet Nam” và “made by Vietnamese”.
Trong nhiều năm quan sát, tôi nhận thấy người Việt Nam rất giỏi về công nghệ thông tin (IT) và cơ khí bởi người Việt Nam được trời phú cho hai tố chất thông minh và khéo tay. Đã có hơn 10 công ty IT của Việt Nam hoạt động thành công ở Nhật Bản. Tôi hy vọng đây sẽ là lĩnh vực đầu tư tiên phong của Việt Nam vào Nhật Bản trong những năm tới.
Hàng chục nghìn kỹ sư cơ khí cũng đang làm việc hiệu quả, có uy tín cao trong các doanh nghiệp Nhật. Đây sẽ là tiền đề cho những công ty đầu tư của người Việt Nam sang Nhật Bản trong lĩnh vực cơ khí chế tạo, sản xuất phụ tùng máy móc...
Sản phẩm nông thủy sản, thực phẩm, hàng may mặc, giày dép, đồ gỗ... sẽ tiếp tục là thế mạnh của Việt Nam trong xuất khẩu vào Nhật. Tuy nhiên, đây là những mặt hàng có sự cạnh tranh khốc liệt ở thị trường khó tính vào bậc nhất thế giới.
Do vậy, việc thường xuyên quan tâm duy trì chất lượng sản phẩm và an toàn cho người tiêu dùng phải là ưu tiên hàng đầu đối với các nhà sản xuất cũng như công ty thương mại.
Trong sáu tháng qua, Thủ tướng Phạm Minh Chính và Thủ tướng Kishida Fumio đã gặp nhau tới ba lần. Hai Thủ tướng đã thỏa thuận những lĩnh vực ưu tiên để chính phủ hai nước cùng nhau hỗ trợ, xây dựng Việt Nam thành một nơi sản xuất, cung cấp hàng hóa ổn định cho Nhật Bản và các nền kinh tế, hỗ trợ các lĩnh vực khởi nghiệp, hỗ trợ chuyển đổi số, chuyển đổi xanh...
Các doanh nghiệp Việt Nam cần nhanh chóng nắm bắt chủ trương định hướng này để tham gia và trở thành một mắt xích trong chuỗi cung ứng của hai nền kinh tế Việt - Nhật.
Thời gian tới, khi Việt Nam tham gia vào cộng đồng châu Á giảm phát thải dưới sự tài trợ của Chính phủ Nhật Bản với tổng số vốn rót vào lên tới hàng chục tỷ USD, chúng ta cần sự nhanh nhạy và dũng cảm của các doanh nghiệp Việt Nam tham gia vào việc tìm kiếm và sản xuất năng lượng mới, sạch... tạo nên sự thần kỳ Việt Nam.
Xin cảm ơn Đại sứ
Đường Link bài Phỏng vấn: //baoquocte.vn/dai-su-vu-hong-nam-quan-he-viet-nam-nhat-ban-nhu-kh...
Điểm đến quan trọng của doanh nghiệp Nhật
Dòng vốn đầu tư và kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và Nhật Bản liên tục tăng thời gian qua
-
Doanh nghiệp Việt - Nhật trước cơ hội hợp tác lớn
-
Thủ tướng Phạm Minh Chính dự lễ xuất hành đưa quýt Unshu từ Nhật Bản sang Việt Nam
-
Thanh long Bình Thuận "mở khóa" vào Nhật Bản
-
Rong nho Nhật Bản bén duyên ở Việt Nam
Theo số liệu từ Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), tính đến cuối tháng 10-2021, Nhật Bản đứng thứ 2 trong số 141 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư trực tiếp (FDI) tại Việt Nam với 4.765 dự án còn hiệu lực với tổng vốn đăng ký 63,94 tỉ USD. Quy mô dự án bình quân của Nhật Bản là 13,4 triệu USD/dự án, cao hơn mức bình quân chung của cả nước là 11,7 triệu USD/dự án.
Dòng vốn liên tục tăng
Trong dòng vồn FDI mà Nhật đầu tư vào Việt Nam, ngành công nghiệp chế biến, chế tạo được "rót" vốn nhiều nhất với trên 1.800 dự án đang có hiệu lực, tổng vốn của ngành khoảng trên 39,4 tỉ USD. Tiếp đó là hoạt động kinh doanh bất động sản với trên 6,8 tỉ USD; sản xuất, phân phối điện, khí, nước, điều hòa trên 6 tỉ USD...
Hiện nay, Thanh Hóa là địa phương có tổng vốn đầu tư của Nhật Bản lớn nhất với trên 12,5 tỉ USD. Tại Hà Nội, Nhật Bản đầu tư vào hơn 1.300 dự án, với tổng số vốn trên 10 tỉ USD. TP HCM cũng thu hút được trên 4,6 tỉ USD nguồn vốn đầu tư từ Nhật Bản với hơn 1.400 dự án đang có hiệu lực. Các doanh nghiệp Nhật Bản hiện đã đầu tư vào 56 tỉnh, thành tại Việt Nam.
Tập đoàn AEON là một trong nhiều doanh nghiệp Nhật đầu tư thành công tại Việt Nam trong 10 năm qua và vẫn tiếp tục mở rộng .Ảnh: TẤN THẠNH
Những năm gần đây, ngành bán buôn và bán lẻ; sửa chữa ôtô, môtô, xe máy cũng được các nhà đầu tư Nhật Bản đặc biệt quan tâm khi có trên 665 dự án còn hiệu lực tại Việt Nam với tổng số vốn đầu tư trên 1,6 tỉ USD. Đáng chú ý là Tập đoàn AEON của Nhật Bản đã đầu tư xây dựng nhiều trung tâm thương mại AEON Mall có quy mô lớn ở Hà Nội, TP HCM, Hải Phòng…
Cụ thể, sau hơn 10 năm hoạt động tại Việt Nam, Tập đoàn AEON đã phát triển vững mạnh với hệ sinh thái gồm 8 công ty thành viên, hoạt động chủ yếu trong 5 lĩnh vực kinh doanh bán lẻ, gồm: trung tâm mua sắm, trung tâm bách hóa tổng hợp & siêu thị, các chuỗi cửa hàng chuyên doanh, siêu thị vừa và nhỏ, thương mại điện tử với các thương hiệu AEON MALL Việt Nam, AEON Delight Việt Nam, ACS Việt Nam, AEON TOPVALU Việt Nam, Ministop Việt Nam, AEON Fantasy Việt Nam, AEON Citimart.
Tính đến tháng 11-2021, tập đoàn này đã đầu tư phát triển và kinh doanh tổng cộng 6 trung tâm mua sắm và trung tâm bách hóa tổng hợp & siêu thị tại TP HCM, Bình Dương, Hà Nội, Hải Phòng; 44 cửa hàng chuyên doanh; 23 siêu thị vừa và nhỏ; 121 cửa hàng tiện lợi Ministop cùng 1 trang thương mại điện tử AEON Eshop, 1 trung tâm phân phối AEON khu vực phía Nam tại tỉnh Bình Dương. Hiện tập đoàn này đang có kế hoạch mở rộng đầu tư vào các tỉnh Đồng Nai, Bắc Ninh…
Ông Furusawa Yasuyuki, Tổng Giám đốc Công ty AEON Việt Nam, cho biết thời gian tới, tập đoàn sẽ tiếp tục đẩy mạnh chiến lược chuyển đổi số và tăng tốc mở rộng hệ thống kinh doanh trên toàn quốc, trong đó tập trung vào lĩnh vực cửa hàng chuyên doanh, siêu thị vừa & nhỏ AEON MaxValu và thương mại điện tử. Ngoài ra, sẽ chú trọng phát triển các sản phẩm Nhãn hàng riêng của AEON như: TOPVALU, HÓME CÓORDY, innerCasual.
Một tập đoàn bán lẻ sừng sỏ trong lĩnh vực thời trang của Nhật là Fast Retailing Group cũng đã chính thức xác lập sự hiện hữu tại Việt Nam thông qua chuỗi cửa hàng UniQlo. Chưa đầy 2 năm kể từ khi cửa hàng đầu tiên khai trương đi vào hoạt động (tháng 12-2019), mặc cho kinh tế nói chung và thị trường bán lẻ gặp nhiều sóng gió qua 4 đợt dịch Covid-19 bùng phát, UniQlo đã có 9 cửa hàng quy mô lớn tại những vị trí đắc địa tại TP HCM, Hà Nội.
Trong đó, năm 2021 dù đợt dịch gây tác động nặng nề nhưng nhà bán lẻ Nhật Bản vẫn đưa thêm 3 cửa hàng UniQlo vào hoạt động; đồng thời tăng cường bán hàng online nhằm thích ứng với giai đoạn bình thường mới.
Chia sẻ với báo giới, ông Tadashi Yanai, Chủ tịch kiêm CEO của Fast Retailing Group, xác định Việt Nam là thị trường tiềm năng nhất, cũng là cơ sở sản xuất quan trọng hàng đầu của hãng. Giám đốc UniQlo Việt Nam Osamu Ikezoe thì cho biết thương hiệu này sẽ tiếp tục mở rộng hoạt động kinh doanh thông qua việc khai trương cửa hàng mới theo hình thức và quy mô mới, nhằm phủ rộng hơn nữa các nhóm đối tượng khách hàng và khu vực dân cư, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng.
Bước phát triển vượt bậc
Ông Nakajima Takeo, Trưởng đại diện Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO) kiêm Phó Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam, đánh giá hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư giữa hai nước đã có bước phát triển vượt bậc. Theo ông Nakajima Takeo, Nhật Bản là nhà đầu tư nước ngoài lớn thứ hai với khoảng gần 4.700 dự án có tổng vốn đăng ký hơn 63 tỉ USD, đồng thời là đối tác thương mại lớn thứ ba của Việt Nam với tổng kim ngạch thương mại hai chiều năm 2020 đạt 40 tỉ USD.
Năm 2020-2021, dù bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19 nhưng ông Nakajima Takeo nhấn mạnh dòng vốn đầu tư của các doanh nghiệp Nhật Bản tiếp tục chảy vào Việt Nam. Năm 2021, chỉ tính riêng 2 dự án đầu tư của Nhật Bản tại Cần Thơ và Vĩnh Phúc đã có tổng vốn đầu tư hơn 1,9 tỉ USD.
Nguyên Đại sứ Việt Nam tại Nhật Bản Nguyễn Phú Bình đánh giá Nhật Bản là một trong những đối tác lớn nhất của Việt Nam. Theo ông Bình, kể từ năm 1992, khi Nhật Bản nối lại viện trợ (ODA) cho Việt Nam đến nay, mối quan hệ giữa hai nước ngày càng phát triển cao hơn, là mối quan hệ tin cậy và hiệu quả. Nhật Bản là nước tài trợ ODA lớn nhất (tính đến cuối năm 2019, Nhật Bản viện trợ cho Việt Nam là 2.578 tỉ yen, tương đương 23,76 tỉ USD, chiếm đến gần 25% tổng số ODA mà quốc tế dành cho Việt Nam).
Ông Nguyễn Phú Bình nhắc đến việc Nhật Bản là nhà đầu tư nước ngoài lớn thứ hai của Việt Nam. Nhật Bản cũng là đối tác du lịch lớn thứ ba (lượng khách trao đổi 2 chiều giữa Nhật Bản và Việt Nam đạt cao nhất từ trước tới nay với hơn 1,4 triệu lượt khách, lên đến đỉnh cao năm 2019). Nhật Bản là đối tác thương mại lớn thứ tư của Việt Nam.
Năm 2020, hai bên đã đạt kim ngạch 40 tỉ USD. Trong 9 tháng của năm 2021, kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và Nhật Bản đạt 31 tỉ USD, tăng so với cùng kỳ năm ngoái; trong đó xuất khẩu sang Nhật Bản đạt 14,7 tỉ USD và nhập khẩu đạt 16,3 tỉ USD.
Theo ông Bình, nhiều doanh nghiệp Nhật Bản đánh giá tình hình chính trị của Việt Nam ổn định, quan hệ hai bên tin cậy chính là điều kiện tiên quyết để các doanh nghiệp Nhật Bản tiếp tục đầu tư tại Việt Nam. Tuy còn là nước đang phát triển nhưng Việt Nam hội nhập quốc tế sâu rộng, tham gia nhiều Hiệp định kinh tế và thương mại tự do, nằm ở trung tâm Đông Nam Á, lại có bờ biển dài nên rất thuận lợi cho các hoạt động đầu tư và thương mại với Nhật Bản.
Nguyên Đại sứ Việt Nam tại Nhật Bản cho rằng về mặt kinh tế, hai nước có nhiều nhân tố bổ sung cho nhau. Theo đó, là một nước phát triển cao, nền kinh tế lớn thứ ba thế giới, Nhật Bản có tiềm năng lớn về vốn, công nghệ và kinh nghiệm phát triển, rất cần cho công cuộc phát triển của Việt Nam, trong khi Việt Nam với dân số gần 100 triệu người, là nguồn nhân lực trẻ, thiết yếu, bù đắp cho sự thiếu hụt lao động của Nhật Bản, cũng là thị trường đáng kể ở Đông Nam Á.
Mặt khác, với tài nguyên thiên nhiên phong phú, khí hậu nhiệt đới, Việt Nam là nguồn cung cấp dồi dào nguyên vật liệu và lương thực, thực phẩm cho Nhật Bản; vị trí địa lý và bờ biển dài của Việt Nam giúp cho giao thương và vận tải với Nhật Bản được dễ dàng.
"Cùng với những điều kiện tự nhiên đó, việc Việt Nam tham gia hàng chục hiệp định kinh tế và thương mại tự do song phương và đa phương càng tạo điều kiện thuận lợi cho hợp tác và kết nối kinh tế giữa hai nước" - ông Bình nhấn mạnh.
Một số dự án vài tỉ USD
Một số dự án tiêu biểu của Nhật Bản vào Việt Nam như dự án Công ty TNHH Lọc hóa dầu Nghi Sơn, được cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư năm 2008, đây là dự án liên doanh giữa nhà đầu tư Nhật Bản với Tập đoàn Dầu khí Việt Nam với vốn đăng ký 9 tỉ USD tại tỉnh Thanh Hóa. Bên cạnh đó là dự án Thành phố thông minh được cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư năm 2018, là dự án liên doanh giữa nhà đầu tư Nhật Bản với Công ty CP Tập đoàn BRG vào Hà Nội, với số vốn đăng ký đạt 4,13 tỉ USD. Dự án đầu tư xây dựng Nhà máy Nhiệt điện BOT Nghi Sơn 2, cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư năm 2017. Dự án 100% vốn Nhật Bản, vốn đầu tư đăng ký đạt 2,79 tỉ USD...
MINH CHIẾN - DƯƠNG NGỌC - THANH NHÂN