Hãy nêu giá trị của sông ngòi nước ta? tại sao cần phải khai thác hợp lí các nguồn lợi từ sông ngòi?

1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG

a) Nước ta có mạng lưới sông ngòi dày đặc, phân bố rộng khắp trên cả nước

- Nước ta có 2.360 sông dài trên 10 km.

- 93% là các sông nhỏ và ngắn.

- Các sông lớn như sông Hồng, sông Mê Công chỉ có phần trung lưu và hạ lưu chảy qua nước ta,…

b) Sông ngòi nước ta chảy theo hai hướng chính là tây bắc - đông nam và hướng vòng cung

- Các con sông chảy theo hướng tây bắc - đông nam: sông Hồng, sông Thái Bình, sông Đà,...

- Các con sông chảy theo hướng vòng cung (chủ yếu ở vùng núi Đông Bắc): sông Thương, sông Lục Nam,…

c) Sông ngòi nước ta có hai mùa nước: mùa lũ và mùa cạn khác nhau rõ rệt

- Mùa lũ nước sông dâng cao và chảy mạnh, lượng nước gấp hai đến ba lần mùa cạn và chiếm 70 – 80% lượng nước cả năm.

- Mùa lũ có sự khác nhau giữa các hệ thống sông.

d) Sông ngòi nước ta có hàm lượng phù sa lớn

- Hằng năm, sông ngòi nước ta vận chuyển tới 839 tỉ m3 nước cùng với hàng trăm triệu tấn phù sa.

- Bình quân 1m3 nước sông có chứa 223 gam cát bùn và các chất hòa tan khác.

- Hàm lượng phù sa lớn, khoảng 200 triệu tấn/năm.

2. KHAI THÁC KINH TẾ VÀ BẢO VỆ SỰ TRONG SẠCH CỦA CÁC DÒNG SÔNG

a) Giá trị của sông ngòi

- Sông ngòi nước ta có giá trị to lớn về nhiều mặt: sản xuất nông nghiệp, thủy điện, nuôi trồng đánh bắt thủy sản, giao thông vận tải, du lịch...

b) Sông ngòi nước ta đang bị ô nhiễm

- Rừng cây bị chặt phá nhiều, khiến nước mưa và bùn cát dồn xuống dòng sông, gây ra những trận lũ đột ngột và dữ dội.

- Nước thải công nghiệp, sinh hoạt, các chất độc hại làm cho nguồn nước ô nhiễm.

$\Longrightarrow $Biện pháp:

- Không đốt, chặt phá rừng bừa bãi.

- Không vứt các chất thải chưa được xử lí trực tiếp xuống nguồn nước.

- Phải xử lí nước thải từ các khu công nghiệp và các đô thị lớn.

- Cần phải tích cực, chủ động phòng chống lũ lụt, bảo vệ và khai thác hợp lí các nguồn lợi từ sông ngòi.

Page 2

SureLRN

1. Đặc điểm chung
a. Nước ta có mạng lưới sông ngòi dày đặc, phân bố rộng khắp trên cả nước.
– Nước ta có 2360 sông dài > 10km.
– 93% các sông nhỏ và ngắn.
– Các sông lớn: sông Hồng, sông Mê Công…
b. Sông ngòi nước ta chảy theo hai hướng chính là Tây Bắc – Đông Nam và hướng vòng cung.
c. Sông ngòi nước ta có hai mùa nước: mùa lũ và mùa cạn khác nhau rõ rệt.
– Mùa lũ nước sông dâng cao và chảy mạnh.
– Lượng nước chiếm 70 – 80% lượng nước cả năm.
d. Sông ngòi nước ta có hàm lượng phù sa lớn
– Sông ngòi vận chuyển tới 839 tỉ m3 nước hàng trăm triệu tấn phù sa.
– Hàm lượng phù sa lớn, 200 triệu tấn/năm.

Hình 33.1. Lược đồ các hệ thống sông lớn ở Việt Nam

2. Khai thác kinh tế và bảo vệ sự trong sạch của các dòng sông
a. Giá trị của sông ngòi.
– Thuỷ điện: Thuỷ điện Hoà Bình, Trị An, Yaly…
– Thuỷ lợi: Cung cấp nước tưới tiêu cho việc sản xuất của nhân dân.
– Bồi đắp lên đồng bằng màu mỡ để trồng cây lương thực
– Thuỷ sản.
– Giao thông, du lịch….
b. Sông ngòi nước ta đang bị ô nhiễm
– Rừng cây bị chặt phá nhiều, nước mưa và bùn cát dồn xuống dòng sông, gây ra những trận lũ đột ngột và dữ dội.
– Nước thải công nghiệp, sinh hoạt, các chất độc hại cũng làm cho nguồn nước ô nhiễm
* Biện pháp
– Không đốt, chặt phá rừng bừa bãi
– Không vứt các chất thải chưa được xử lý trực tiếp xuống nguôn nước.
– Phải xử lý nước thải từ các khu công nghiệp và các đô thị lớn.
– Cần phải tích cực, chủ động phòng chống lũ lụt, bảo vệ và khai thác hợp lý các nguồn lợi từ sông ngòi.

TRẢ LỜI CÂU HỎI LIÊN QUAN

? (trang 117 SGK Địa lý 8) Vì sao nước ta có rất nhiều sông suối, song phần lớn lại là các sông nhỏ, ngắn và dốc.
– Vì lãnh thổ nước ta hẹp ngang và nằm sát biển.
– Địa hình nước ta có nhiều đồi núi (chiếm 3/4 diện tích), Đồi núi lấn ra sát biển nên dòng chảy ngắn, dốc.

? (trang 117 SGK Địa lý 8) Dựa trên hình 33.1 (trang 118 SGK Địa lý 8) em hãy sắp xếp các sông lớn theo hai hướng kể trên.
– Hướng Tây Bắc – Đông Nam: sông Đà, sông Hồng, sông Mã. sông Cả, sông Gianh, sông Ba, sông Tiền, sông Hậu,…
– Hướng vòng cung: sông Lô, sông Gâm, sông Cầu, sông Thương

? (trang 119 SGK Địa lý 8) Dựa vào bảng 33.1 (trang 119 SGK Địa lý 8) và cho biết mùa lũ trên các lưu vực sông có trùng nhau không và giải thích vì sao có sự khác biệt ấy.

Bảng 33.1. MÙA LŨ TRÊN CÁC LƯU VỰC SÔNG

? (trang 119 SGK Địa lý 8) Nhân dân ta đã tiến hành những biện pháp nào để khai thác các nguồn lợi và hạn chế tác hại của lũ lụt.
– Xây các hồ chứa nước: thủy lợi, thủy điện, thủy sản, du lịch (ví dụ: hồ Hòa Bình trên sông Đà).
– Chung sống với lũ tại đồng bằng sông Cửu Long:
+ Tận dụng nguồn nước để thau chua rửa mặn, nuôi trồng thủy sản, phát triển giao thông, du lịch.
+ Tận dụng nguồn phù sa để bón ruộng, mở rộng đồng bằng.
+ Tận dụng thủy sản tự nhiên, cải thiện đời sống, phát triển kinh tế.

? (trang 119 SGK Địa lý 8) Em hãy cho biết, lượng phù sa lớn như vậy đã có những tác động như thế nào tới thiên nhiên và đời sống cư dân đồng bằng châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long.
– Phù sa bồi đắp đồng bằng hằng năm, giúp tăng năng suất cây trồng.
– Phù sa bồi đắp mở rộng đồng bằng về phía biển.

? (trang 119 SGK Địa lý 8) Em hãy cho biết một số giá trị của sông ngòi nước ta.
– Cung cấp nước cho sản xuất nông nghiệp, công nghiệp và sinh hoạt.
– Xây dựng các nhà máy thủy điện.
– Bồi đắp phù sa, mở rộng đồng bằng về phía biển.
– Khai thác và nuôi trồng thủy sản.

? (trang 120 SGK Địa lý 8) Em hãy tìm trên hình 33.1 (trang 118 SGK Địa lý 8) các hồ nước Hòa Bình, Trị An, Y-a-ly, Thác Bà, Dầu Tiếng và cho biết chúng nằm trên những dòng sông nào.
Dựa vào kí hiệu và kênh chữ trên lược đồ để tìm các hồ.
– Hồ Hòa Bình trên sông Đà.
– Hồ Trị An trên sông Đồng Nai.
– Hồ Y-a-ly trên sông Xê Xan.
– Hồ Thác Bà trên sông Chảy.
– Hồ Dầu Tiếng trên sông Sài Gòn.

? (trang 120 SGK Địa lý 8) Để dòng sông không bị ô nhiễm chúng ta cần phải làm gì.
– Xử lí nước thải công nghiệp, nông nghiệp,… trước khi đưa vào sông; không đổ rác thải công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ và sinh hoạt xuống sông.
– Không đổ các vật liệu chìm đắm cản trở dòng chảy tự nhiên.
– Nghiêm cấm đánh bắt thủy sản bằng hóa chất, điện.

? (trang 120 SGK Địa lý 8) Có những nguyên nhân nào làm cho nước sông bị ô nhiễm? Liên hệ ở địa phương em.
– Nước thải và rác thải của sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ, sinh hoạt
– Vật liệu chìm đắm cản trở dòng chảy tự nhiên.
– Đánh bắt thủy sản bằng hóa chất điện.
– Liên hệ ở địa phương: về chăn nuôi lợn, nhiều hộ gia đình thường đưa trực tiếp phân và nước tiểu chưa qua xử lí đổ vào sông, hồ, gây ô nhiễm nguồn nước…

? (trang 120 SGK Địa lý 8) Vẽ biểu đồ phân bố dòng chảy trong năm tại trạm Sơn Tây (sông Hồng) theo bảng lưu lượng bình quân tháng (m3/s) (trang 120 SGK Địa lý 8).