Làm sao để chỉ ra lỗi sai của bé năm 2024

Nuôi dạy con khôn lớn là công việc khó bậc nhất của các bậc cha mẹ, đòi hỏi sự yêu thương, nhẫn nại, bao dung. Đặc biệt là những lúc con mắc lỗi sai, con không nghe lời, các cha mẹ đều "phát hỏa" vì con. Không ít người chia sẻ, khi con phạm lỗi, họ cảm thấy bản thân bất lực vì áp dụng mọi biện pháp mà con vẫn ương bướng, không nghe lời.

Vậy đâu là cách giúp con nhận thức lỗi sai của bản thân và biết rút kinh nghiệm cho lần sau. Quát mắng, đánh đòn, áp dụng kỷ luật "thép" có phải là cách giải quyết hiệu quả hay chỉ gây phản tác dụng? Nếu cha mẹ đang hoang mang, loay hoay thì có thể tham khảo những cách giải quyết sau.

1. Yêu cầu trẻ ngừng hành vi, rời khỏi "hiện trường" phạm lỗi

Khi trẻ phạm lỗi, việc đầu tiên nếu cha mẹ cần làm là yêu cầu trẻ rời khỏi nơi đó ngay lập tức. Đây là cách hiệu quả giúp trẻ bình ổn cảm xúc, không còn nóng giận hay tiếp tục hành vi sai trái. Sau khi rời khỏi "hiện trường", trẻ sẽ có khoảng thời gian yên lặng tự suy nghĩ về mọi việc diễn ra. Lúc này, trẻ mới đủ bình tĩnh để nhìn nhận bản thân và có cách giải quyết hợp lý.

Hơn nữa, yêu ngừng hành vi, rời khỏi "hiện trường" phạm lỗi cũng là cách giúp cha mẹ kiềm chế cảm xúc. Bởi khó có ai giữ được bình tĩnh khi thấy con mắc lỗi. Bạn có chắc là mình không quát mắng hay thậm chí là vung vài cái bạt tai dành cho con? Đòn roi cùng những lời chỉ trích chỉ khiến trẻ xấu hổ, tủi thân, ấm ức mà không hiểu mình sai ở đâu.

Ảnh minh họa.

2. Đừng la rầy bắt lỗi, hãy để trẻ hiểu tác hại của hành vi sai trái

Khi con làm sai một việc gì đó, có phải điều đầu tiên mà cha mẹ thường làm là quát mắng con: "Tại sao con lại bất cẩn để làm vỡ đồ?", "Bài kiểm tra chẳng có gì khó mà con lại bị điểm kém như vậy?", "Cha/mẹ thất vọng vì hành động này của con"… Những lời nói buộc tội khiến trẻ tổn thương tâm lý mà đôi khi chưa biết rõ mình sai ở đâu. Thậm chí trẻ sẽ nghĩ cha mẹ không còn yêu thương mình nữa.

Thay vì vội vàng trách móc, cha mẹ hãy để cho trẻ có khoảng lặng để tự nhìn nhận lỗi lầm. Chẳng hạn nếu trẻ làm vỡ đồ, trẻ phải hiểu nguyên nhân là do bản thân bất cẩn, không quan sát kỹ lưỡng. Hay trẻ bị điểm kém thì nguyên nhân là chểnh mảng học tập, chưa thật sự quyết tâm. Tuy nhiên, đôi khi có những lúc trẻ không hiểu mình đang sai ở đâu, lúc này cha mẹ cần chỉ ra lỗi mà trẻ mắc phải để lần sau không tái phạm.

3. Cho trẻ cơ hội được lựa chọn

Kể cả khi trẻ sai, cần bị phạt thì cha mẹ cũng không nên áp đặt hình phạt với trẻ. Thay vào đó, cha mẹ có thể cho trẻ lựa chọn giữa việc này với việc kia. Chẳng hạn bạn có thể cho trẻ lựa chọn hình phạt đứng im trong góc phòng khoảng 15 phút hoặc yêu cầu trẻ thực hiện một việc nào đó đang cấp thiết như: Dọn dẹp nhà, dọn vườn, nấu cơm…

Để trẻ tự quyết định hình phạt là cách để trẻ tuân thủ và hoàn thiện tốt nhất. Nếu cha mẹ cứ áp đặt hình phạt thì trẻ sẽ trở nên chống đối hoặc cảm thấy ấm ức, không phục.

Thay vì áp dụng phương pháp kỷ luật cứng nhắc, cha mẹ có thể cho con tự chọn hình phạt. (Ảnh minh họa)

4. Hãy dạy con lỗi sai là một phần tất yếu của cuộc sống

Người lớn thường nói với nhau rằng: "Thất bại là mẹ thành công", vậy khi trẻ mắc lỗi cũng thế. Thay vì dọa nạt, hãy cùng trẻ trò chuyện, giải thích để trẻ hiểu vấn đề. Từ đó, trẻ sẽ biết được tại sao mình nên làm như thế này mà không phải thế kia. Và lần sau, trẻ sẽ không lặp lại hành vi sai lầm nữa.

Chẳng hạn như ở bài kiểm tra một tiết, trẻ bị điểm kém, cha mẹ không nên la rầy, trách móc. Thay vào đó, hãy giúp trẻ nhìn lại lỗ hổng kiến thức và có phương pháp khắc phục như: Hỏi lại thầy cô, bạn bè, đi học thêm… Chắc chắn sau một thời gian, trẻ sẽ tiến bộ rõ rệt và nâng cao được điểm số.

Cha mẹ hãy cứ cho trẻ cơ hội "làm sai" nhé! Bạn sẽ cảm thấy thật ấm lòng khi nhìn con nhận thử thách một cách nghiêm túc và sẽ tự nhủ: "Con lớn thật rồi, con đã biết cách đối diện khó khăn, đứng lên sau vấp ngã".

Các bậc phụ huynh cần tìm hiểu tính cách con mình để phương pháp giáo dục phù hợp. Hãy coi trẻ là người bạn đồng hành để sẻ chia và thấu hiểu. Chắc chắc trẻ sẽ ngoan ngoãn nghe lời cha mẹ, không còn tỏ ra chống đối, ngang bướng khi mắc lỗi.

Và thường thì sau câu xin lỗi câu chuyện sẽ kết thúc mà không có bất kỳ cuộc thảo luận nào về những gì đã xảy ra. Cha mẹ thường không giải thích lý do vì sao hành động của con lại gây tổn thương cho người mà con nói lời xin lỗi, cách con có thể giải quyết sai lầm mà bản thân gây ra hay những gì có thể làm để thay đổi hành vi của mình.

Chúng ta muốn trẻ cư xử đúng mực, đồng cảm và thể hiện lòng trắc ẩn đối với người khác, biết cách xin lỗi thật tâm. Thế nhưng khi bắt chúng phải nói lời xin lỗi, bạn có nghĩ mình đang đi đúng hướng?

Ảnh minh họa.

Theo tác giả Alice Hanscam chia sẻ trên Motherly, ép trẻ xin lỗi đồng nghĩa với việc phụ huynh đang truyền đạt những điều sau:

- Mẹ cần con xin lỗi để mẹ cảm thấy khá hơn về những chuyện vừa xảy ra.

- Đây là cách chúng ta giải quyết rắc rối.

- Mẹ muốn con làm theo những gì mẹ nói.

- Con cần được mẹ chỉ cho cách cảm nhận và cư xử trước mọi chuyện.

- Mẹ là người có quyền (kẻ lớn hơn và mạnh hơn là kẻ thắng).

Có lẽ đó không phải thông điệp mà bạn thực sự muốn nói với trẻ.

Về cơ bản không ai thích thừa nhận sai lầm. Nguyên nhân có thể xuất phát từ tâm lý người làm sai có thể thấy xấu hổ hoặc sợ hãi hậu quả.

Với trẻ em, cảm giác phức tạp hơn, đó được gọi là mâu thuẫn về nhận thức. Ví dụ một đứa trẻ tin rằng bản thân mình là một người tử tế, ngoan ngoãn nhưng khi chúng mắc sai lầm, thường cha mẹ sẽ nói 'con hư quá'. Điều này dễ gây ra tâm lý mâu thuẫn ở trẻ. Làm thế nào để con giảm bớt căng thẳng khi đón nhận trạng thái đối nghịch như vậy?

Ảnh minh họa.

Giúp con nhận ra sai lầm và biết cách xin lỗi chân thành là một trong những bài học quan trọng cha mẹ cần dạy cho trẻ.

Dạy con thời điểm nên xin lỗi

Thật khó để bắt một đứa trẻ nhỏ hiểu được đâu là đúng, đâu là sai. Điều quan trọng cha mẹ nên đưa 2 khái niệm này vào nhận thức của trẻ càng sớm càng tốt.

Bạn có thể giải thích ý nghĩa của lời xin lỗi và nói rằng con nên xin lỗi khi mắc lỗi. Khuyến khích trẻ đồng cảm để nhận ra hành động sai trái của mình, chẳng hạn hỏi con sẽ phản ứng như thế nào nếu bạn khác làm điều tương tự với mình.

Làm gương cho trẻ

Bạn hãy thành thật mỗi khi nói lời xin lỗi. Giọng nói và thái độ của bạn là những gì trẻ sẽ quan sát và bắt chước.

Dạy con xin lỗi đúng cách

Lời xin lỗi thành thật không phải chỉ được nói ra. Cha mẹ nên dạy con khi xin lỗi phải đứng thẳng, đứng yên, mắt nhìn thẳng để thể hiện sự chân thành.

Bạn nên khuyến khích trẻ nói thêm lý do phải xin lỗi để người nghe biết trẻ hiểu rằng con đã làm gì sai. Con cũng có thể kết thúc lời xin lỗi bằng lời hứa sẽ không tái phạm.

Giúp trẻ đối phó với cảm xúc của mình

Thông thường, trẻ có thể cảm thấy xấu hổ, tự ti khi phải nói lời xin lỗi. Trong trường hợp này, cha mẹ nên nói chuyện, giảng giải để con hiểu tại sao bạn yêu cầu như vậy và tại sao trẻ không nên cảm thấy xấu hổ. Hãy để trẻ biết rằng việc chấp nhận lỗi lầm của một người cần có dũng khí.

Đưa ra những lựa chọn hoặc gợi ý

"Con có thể làm gì để giúp bạn đỡ buồn nhỉ?".

"Khi nào con cảm thấy sẵn sàng để làm hòa, bạn ấy sẽ vui lắm đấy".

"Con có muốn nói gì hay làm gì để bạn ấy biết là con thấy có lỗi không?".

Lời nói nhẹ nhàng, nụ cười, việc chia sẻ một món đồ chơi hay ngồi bên cạnh bạn cũng là cách trẻ xin lỗi, không nhất thiết phải nói một câu rõ ràng khi chưa thực sự thoải mái.

Hãy để trẻ tự xin lỗi theo cách riêng

Đôi khi trẻ có thể không muốn xin lỗi vào lúc đó. Trong trường hợp này, tốt hơn là cha mẹ nên cho con có thời gian bình tĩnh và suy nghĩ về những gì chúng đã làm trước khi xin lỗi.

Trẻ cũng có thể xin lỗi theo cách riêng của mình, chẳng hạn ôm, tặng hoa, hoặc thậm chí viết giấy. Điều quan trọng hơn là con phải sẵn sàng nói lời xin lỗi và hiểu được lỗi của mình.

Bạn cũng nên khen ngợi để khuyến khích trẻ: "Ồ, con thật tốt bụng khi tặng con gấu bông yêu thích cho bạn ấy. Bạn ấy chắc chắn sẽ cảm thấy khá lên đấy. Cách xin lỗi của con thật dễ thương".

Cha mẹ đứng trung lập

Cha mẹ không nên quá bảo vệ hay đổ lỗi cho hành động của con mình hoặc đứa trẻ kia. Khi trẻ "tố cáo", bạn sẽ nghe rất nhiều câu như" "Cậu ấy đã làm điều đó" hoặc "Cậu ấy đã đánh cháu trước"...

Cố gắng giữ bình tĩnh trong những tình huống như vậy, giải thích cho chúng hiểu rằng cả hai bên đều góp phần vào việc tranh cãi và phải xin lỗi nhau.

Như vậy, bạn đang giúp con tìm hiểu cách tạo dựng mối quan hệ lành mạnh. Dần dần, con sẽ tự giác nói lời xin lỗi do bản thân thực sự muốn thế. Một đứa trẻ cần nhiều thời gian để học hỏi và phát triển kỹ năng, do đó điều quan trọng nhất mà bố mẹ cần nhớ khi nuôi dạy con là sự kiên nhẫn.