Khiếm thị là tình trạng có thể xảy ra do bẩm sinh, sinh lý hay thần kinh suy yếu. Người bị khiếm thị là người khuyết tật và rất khó có thể sống, sinh hoạt như người bình thường. Khi không có khái niệm về hình ảnh, màu sắc, ánh sáng, hình khối... thì thế giới của người khiếm thị như thế nào?
Người khiếm thị "nhìn" thấy gì?
Những gì một người khiếm thị có thể nhìn thấy phụ thuộc rất nhiều vào mức độ thị lực của họ. Một người bị khiếm thị hoàn toàn sẽ không thể nhìn thấy gì. Thế nhưng một người khiếm thị không hoàn toàn vẫn có thể nhìn thấy ánh sáng và thậm chí màu sắc và hình dạng, tất nhiên không quá rõ ràng.
Người bình thường thường nghĩ rằng người khiếm thị sẽ nhìn thấy giới toàn bộ là màu đen, giống như khi chúng ta nhắm mắt lại. Nhưng sự thật là khác xa như vậy. Mắt người bị khiếm thị hoàn toàn không có khả năng nhận thức sáng tối, không thấy được những gì xung quanh, tức bao gồm màu đen cũng không.
Đặc biệt, với những người khiếm thị bẩm sinh, tức chưa bao giờ biết đến màu sắc thì họ càng không có gì để so sánh. Nói một cách đơn giản, họ không "nhìn" thấy gì, dù là khi mở mắt hay nhắm mắt. Hãy thử hình dung, mắt người khiếm thị nhìn thấy giống như những gì khuỷu tay của bạn nhìn thấy, tức là hoàn toàn không có gì cả.
Người khiếm thị không hoàn toàn vẫn có thể nhìn thấy màu sắc, hình khối một cách hạn chế như thế này, nhưng rất mờ nhòe
Người khiếm thị có mơ không?
Người khiếm thị có thể mơ, mặc dù giấc mơ của họ có thể hơi khác so với giấc mơ của người bình thường hoặc người không khiếm thị hoàn toàn. Đặc biệt, loại hình ảnh mà một người khiếm thị có trong giấc mơ của họ cũng có thể khác nhau, tùy thuộc vào thời điểm họ bị mất thị lực.
Trước đây, người ta tin rằng người khiếm thị không mơ bằng mắt thường. Nói cách khác, họ không "nhìn thấy" trong giấc mơ nếu họ mất thị lực trước một độ tuổi nhất định. Nhưng nghiên cứu gần đây hơn cho thấy những người bị khiếm thị bẩm sinh hoặc bằng cách khác vẫn có thể trải nghiệm những hình ảnh trực quan trong giấc mơ của họ.
Người khiếm thị vẫn mơ những giấc mơ như người bình thường
Nội dung những người khiếm thị mơ cũng tương tự như người bình thường. Một nghiên cứu năm 1999 đã xem xét những giấc mơ của 15 người khiếm thị trưởng thành trong khoảng thời gian 2 tháng - với tổng cộng 372 giấc mơ. Các nhà nghiên cứu đã tìm thấy bằng chứng cho thấy giấc mơ của những người khiếm thị phần lớn giống với giấc mơ của những người không khiếm thị, với một số ngoại lệ như họ ít mơ về thành công hay thất bại hơn, ít có khả năng mơ về những tương tác gây hấn, hay mơ về động vật hay việc ăn uống thường xuyên hơn.
Một phát hiện khác từ nghiên cứu này cho thấy họ cũng hay mơ về những bi kịch, tai nạn hơn. Những người khiếm thị tham gia nghiên cứu mơ về những điều xui xẻo liên quan đến du lịch hoặc vận động thường xuyên gấp đôi những người nhìn thấy.
Người khiếm thị bẩm sinh có thể mơ nhưng không phải thấy hình ảnh mà qua xúc giác khác
Điều này cho thấy rằng giấc mơ của người khiếm thị, cũng giống như của những người bình thường, có thể phản ánh những điều xảy ra trong cuộc sống thực tại của họ. Bên cạnh đó, những người khiếm thị mất thị lực trước 5 tuổi thường không nhìn thấy hình ảnh trong giấc mơ. Vì vậy, một người mất thị lực càng khi lớn tuổi thì càng có nhiều khả năng tiếp tục có những giấc mơ về thị giác.
Theo một nghiên cứu năm 2014 trên tạp chí Sleep Medicine, những người bị khiếm thị bẩm sinh cũng có nhiều khả năng trải qua giấc mơ thông qua vị giác, khứu giác, âm thanh và xúc giác.
Người bị bệnh mù màu không có khả năng phân biệt các màu sắc với nhau. Khi mắc bệnh, người bệnh sẽ gặp khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày như tham gia giao thông, làm các công việc liên quan đến màu sắc.
Bệnh mù màu là gì?
Mù màu còn được gọi là bệnh rối loạn sắc giác là tình trạng mắt không có khả năng phân biệt được màu sắc của vật như màu đỏ, màu xanh lá, xanh biển hoặc khi pha trộn giữa các màu này với nhau.
Người bệnh mù màu vẫn có thể nhìn rõ vật chỉ là khả năng nhận biết màu sắc của họ bị giảm, hiếm gặp trường hợp không thể nhìn thấy bất kì màu nào. Bệnh không ảnh hưởng đến khả năng sống sót cũng như sinh sản của người mắc bệnh, tuy nhiên gen bệnh có thể di truyền cho thế hệ sau.
Sự phân tích màu sắc chủ yếu do các tế bào nón đảm nhận, đây là những tế bào tập trung ở hố trung tâm của võng mạc. Khi các tế bào nón này mất khả năng phân biệt màu sắc sẽ gây ra rối loạn sắc giác hay bệnh mù màu.
Triệu chứng thường gặp của người bị mù màu
Những dấu hiệu cũng như triệu chứng của một người bị mù màu thường là:
Họ không thể phân biệt được một số màu sắc nhất định, những màu khác thì vẫn có thể phân biệt được.
Ở mức độ nhẹ, người mù màu thường khó khăn trong việc phân biệt được các màu như xanh lá - đỏ, xanh dương - vàng. Mức độ nặng thì không phân biệt được các loại màu sắc với nhau.
Người bệnh có vấn đề về thị lực nhưng không phát hiện ra.
Khi người bình thường có thể nhận biết được rất nhiều loại sắc thái khác nhau thì người mù màu chỉ có thể nhận biết được một số sắc thái xác định.
Trường hợp hiếm gặp khi chỉ thấy được màu trắng, đen, xanh.
Nếu bạn gặp phải tình trạng nghi ngờ bị mù màu như là không thể phân biệt được một số màu sắc nhất định hãy đến bệnh viện kiểm tra và tham khảo ý kiến của chuyên gia. Trẻ em trước khi bắt đầu đi học cần có một cuộc kiểm tra toàn diện về mặt bao gồm thị lực và khả năng phân biệt màu sắc.
Nguyên nhân mắc bệnh mù màu
Có rất nhiều yếu tố nguy cơ cũng như là nguyên nhân gây ra bệnh mù màu. Những nguyên nhân sau là những nguyên nhân thường được biết đến nhất:
Rối loạn di truyền: mù màu do bẩm sinh là tình trạng thường gặp ở nam giới nhiều hơn nữ giới. Họ sẽ mất khả năng nhìn thấy màu xanh (thường gặp) hoặc màu vàng (hiếm gặp hơn). Tùy vào mức độ mà chia bệnh thành bệnh nhẹ, nặng hoặc trung bình. Mức độ nghiêm trọng thường không thay đổi và có thể ảnh hưởng đến cả 2 mắt.
Do biến chứng của một số thuốc: một số loại thuốc có khả năng làm ảnh hưởng đến khả năng phân biệt màu sắc của mắt như thuốc tim mạch, huyết áp, rối loạn cương dương, nhiễm trùng, rối loạn thần kinh…
Biến chứng của bệnh khác: tiểu đường, tim mạch, tăng nhãn áp, Alzheimer, parkinson, bạch cầu và thiếu máu hồng cầu hình lưỡi liềm có thể làm ảnh hưởng đến thị giác của bạn gây mù màu. Thường là đối với một bên mắt, đôi khi cả hai mắt. Sau khi điều thị chứng mù màu có thể thuyên giảm và phục hồi.
Tình trạng lão hóa: thị lực và khả năng phân biệt màu sắc cũng giảm dần khi độ tuổi tăng.
Điều trị mù màu
Không thể chữa khỏi mù màu do di truyền, một bệnh nhân bị mù màu do thuốc hoặc biến chứng từ bệnh khác có thể chữa trị được. Điều trị căn bệnh gây ra mù màu có thể làm thuyên giảm chứng mù màu.
Bên cạnh việc chữa trị, ngày nay các nhà khoa học đã phát minh ra kính lọc màu sắc nhằm hỗ trợ khả năng phân biệt màu sắc cho người bị mù màu. loại kính này tuy không thể chữa dứt điểm được bệnh nhưng giúp người bệnh có thể phân biệt được màu sắc và làm giảm độ chói sáng giúp phân biệt màu sắc dễ dàng hơn.
Đeo kính áp tròng có màu sắc cũng có thể giúp phân biệt được màu, tuy nhiên màu sắc không tự nhiên và có thể làm méo mó hình ảnh nhìn thấy.
Ngoài ra có thể khắc phục tình trạng mù màu bằng cách ghi nhớ vị trí quy ước của màu như đối với đèn giao thông, có thể giúp ích được phần nào cho người bị mù màu khi tham gia giao thông trên đường.
Phòng tránh bệnh mù màu
Ngày nay, chưa có cách điều trị bệnh mù màu do di truyền, tuy nhiên chuẩn đoán trước sinh có thể xác định được bệnh.
Phòng tránh:
Điều trị các bệnh nội khoa có thể dẫn đến mù màu như tiểu đường, tim mạch, tăng nhãn áp…
Kiểm tra sức khỏe, bộ nhiễm sắc thể trước khi lập gia đình để xem có ai bị không, tránh con cái sau này mắc bệnh.
Khi tiếp xúc hóa chất cần phải có đồ bảo hộ cho mắt.
Tránh các chấn thương vùng mắt và vùng đầu, dễ gây tổn thương thị giác.
Không được tự ý dùng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
Tham khảo ý kiến của bác sĩ khi thấy những vấn đề bất thường về thị lực.
Bệnh mù màu di truyền là căn bệnh không thể chữa khỏi vì vậy cần tập những thói quen để chung sống với căn bệnh này. Hãy ghi nhớ thứ tự của các loại màu sắc đèn giao thông để lưu thông trên đường an toàn. Ghi chú lại màu sắc, sắp xếp lại thứ tự màu sắc để dễ nhận biết khi cần.
Nếu có phát hiện gì bất thường về thị giác cần đến gặp bác sĩ để được kiểm tra, chuẩn đoán và điều trị kịp thời.
Cần hỗ trợ bệnh nhân có rối loạn nhìn màu để tránh những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra trong cuộc sống hằng ngày.