- Công nghệ tế bào là ngành kỹ thuật về quy trình ứng dụng phương pháp nuôi cấy tế vào hoặc mô để tạo ra cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh. - Gồm 2 công đoạn:
 + Tách tế bào hoặc mô từ cơ thể rồi mang nuôi cấy ở môi trường dinh dưỡng để tạo mô sẹo + Dùng hoocmon sinh trưởng kích thích mô sẹo phân hóa thành cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh. II. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO Công nghệ tế bào được sử dụng khá rộng rãi trong nhân giống vô tính ở cây trồng và trong tạo giống cây trồng.
1. Nhân giống vô tính trong ống nghiệm (vi nhân giống) ở cây trồng - Qui trình nhân giống vô tính trong ống nghiệm ở cây trồng:
- Ưu điểm: + Tăng nhanh số lượng cây trồng + Rút ngắn thời gian tạo ra cây con mới + Bảo tồn và nhân nhanh một số nguồn gen thực vật quý hiếm - Thành tựu: nhân giống ở cây khoai tây, phong lan, mía, dứa… *Lưu ý: Không sử dụng các tế bào đã qua phân hóa hoặc đã già vì khi tiến hành nuôi cấy chúng phải trải qua khâu phản phân hóa (có khả năng phân bào và tái sinh thành cây hoàn chỉnh) tốn thời gian, hóa chất và kinh phí. Trong trường hợp cần thiết, người ta mới sử dụng tế bào đã phân hóa để duy trì các nguồn gen quý hiếm có nguy cơ bị tuyệt chủng.
2. Ứng dụng nuôi cấy tế bào và mô trong chọn giống cây trồng - Sử dụng công nghệ nuôi cấy tế bào và mô phát hiện và chọn lọc dòng tế bào xoma biến dị (tập hợp các tế bào được hình thành từ 1 tế bào xoma ban đầu qua nhiều lần nguyên phân). - Ví dụ: + Từ tế bào phôi của giống lúa CR203: chọn dòng tế bào chịu nóng và khô hạn, cho năng suất cao. + Dùng phương pháp nuôi cấy tế bào tạo ra giống lúa DR2 có năng suất và độ thuần chủng cao, chịu nóng và khô hạn tốt.
3. Nhân bản vô tính ở động vật - Khái niệm: Nhân bản vô tính ở động vật là phương pháp nhân giống bằng cách chuyển nhân của một tế bào sinh dưỡng vào 1 tế bào trứng đã lấy mất nhân rồi kích thích phát triển thành phôi → cơ thể mới. Cơ thể mới này chứa bộ NST của cơ thể mẹ cho nhân. - Trên thế giới, đã nhân bản vô tính thành công đối với cừu (cừu đôli), bò và 1 số động vật khác.
- Ở Việt Nam, nhân bản vô tính thành công trên cá trạch. - Ý nghĩa: Tạo cơ quan nội tạng của động vật đã được chuyển gen người để chủ động cung cấp cơ quan thay thế cho các bệnh nhân bị hỏng cơ quan tương ứng.
Soạn khoa học tự nhiên 9 Bài 67: Ôn tập chủ đề 14. Sinh vật với môi trường
Soạn khoa học tự nhiên 9 Bài 66: Luyện tập sinh vật với môi trường
Soạn khoa học tự nhiên 9 Bài 65: Sinh vật thích nghi kì diệu với môi trường
Soạn khoa học tự nhiên 9 Bài 64: Ôn tập chủ đề 13. Ứng dụng Di truyền học
Soạn khoa học tự nhiên 9 Bài 62: Công nghệ gen
Soạn khoa học tự nhiên 9 Bài 61: Công nghệ tế bào
Soạn khoa học tự nhiên 9 Bài 60: Lai giống vật nuôi, cây trồng
Soạn khoa học tự nhiên 9 Bài 31: Ôn tập phần Di truyền và biến dị
Soạn khoa học tự nhiên 9 Bài 30: Di truyền y học tư vấn
Soạn khoa học tự nhiên 9 Bài 29: Di truyền học người
Soạn khoa học tự nhiên 9 Bài 24: Đột biến số lượng nhiễm sắc thể
Soạn khoa học tự nhiên 9 Bài 23: Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể
Soạn khoa học tự nhiên 9 Bài 22: Đột biến gen
Soạn khoa học tự nhiên 9 Bài 21: Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
Soạn khoa học tự nhiên 9 Bài 20: ARN, mối quan hệ giữa gen và ARN
Soạn khoa học tự nhiên 9 Bài 19: ADN và gen
Soạn khoa học tự nhiên 9 Bài 17: Giảm phân và thụ tinh
Soạn khoa học tự nhiên 9 Bài 16: Chu kì tế bào và nguyên phân
Soạn khoa học tự nhiên 9 Bài 15: Nhiễm sắc thể
Soạn khoa học tự nhiên 9 Bài 14: Giới thiệu về di truyền học
Soạn khoa học tự nhiên 9 bài 59: Ôn tập phần vật lí
Soạn khoa học tự nhiên 9 bài 57: Tổng kết phần quang học
Soạn khoa học tự nhiên 9 bài 57: Tổng kết phần quang học
- Công nghệ tế bào là ngành kỹ thuật về quy trình ứng dụng phương pháp nuôi cấy tế vào hoặc mô để tạo ra cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh. - Gồm 2 công đoạn: + Tách tế bào hoặc mô từ cơ thể rồi mang nuôi cấy để tạo mô sẹo. + Dùng hoocmon sinh trưởng kích thích mô sẹo phân hóa thành cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh. @70932@@70931@ Công nghệ tế bào được sử dụng khá rộng rãi trong nhân giống vô tính ở cây trồng và trong tạo giống cây trồng. a. Nhân giống vô tính trong ống nghiệm (vi nhân giống) ở cây trồng - Qui trình nhân giống vô tính trong ống nghiệm ở cây trồng: + Bước 1: Tách mô phân sinh (từ đỉnh sinh trưởng hoặc tế bào lá non). + Bước 2: Nuôi cấy trên môi trường dinh dưỡng đặc tạo mô sẹo. + Bước 3: Chuyển mô sẹo sang môi trường dinh dưỡng đặc + hoocmon sinh trưởng giúp kích thích phân hóa tạo cây con hoàn chỉnh. + Bước 4: Cây con nuôi cấy trong bầu, vườn có mái che. + Bước 5: Đưa ra trồng ngoài đồng ruộng. - Ưu điểm: + Tăng nhanh số lượng cây trồng. + Rút ngắn thời gian tạo ra cây con mới. + Bảo tồn và nhân nhanh một số nguồn gen thực vật quý hiếm. - Thành tựu: nhân giống ở cây khoai tây, phong lan, mía, dứa, … *Lưu ý: Không sử dụng các tế bào đã qua phân hóa hoặc đã già vì khi tiến hành nuôi cấy chúng phải trải qua khâu phản phân hóa mới có khả năng phân bào và tái sinh thành cây hoàn chỉnh sẽ tốn thời gian, hóa chất và kinh phí. Trong trường hợp cần thiết, người ta mới sử dụng tế bào đã phân hóa để duy trì các nguồn gen quý hiếm có nguy cơ bị tuyệt chủng. @70933@ b. Ứng dụng nuôi cấy tế bào và mô trong chọn giống cây trồng - Sử dụng công nghệ nuôi cấy tế bào và mô để phát hiện và chọn lọc dòng tế bào xoma biến dị. - Một dòng tế bào xoma là tập hợp các tế bào được hình thành từ một tế bào xoma ban đầu qua nhiều lần nguyên phân. - Ví dụ: + Từ tế bào phôi của giống lúa CR203 ta chọn được dòng tế bào chịu nóng và khô hạn, cho năng suất cao. + Dùng phương pháp nuôi cấy tế bào tạo ra giống lúa DR2 có năng suất và độ thuần chủng cao, chịu nóng và khô hạn tốt. @193890@ c. Nhân bản vô tính ở động vật - Trên thế giới, đã nhân bản vô tính thành công đối với cừu (cừu đôli), bò và một số động vật khác. - Ở Việt Nam, nhân bản vô tính thành công trên cá trạch. - Khái niệm: Nhân bản vô tính ở động vật là phương pháp nhân giống bằng cách chuyển nhân của một tế bào sinh dưỡng vào một tế bào trứng đã lấy mất nhân rồi kích thích phát triển thành phôi tạo cơ thể mới. Cơ thể mới này chứa bộ NST của cơ thể mẹ cho nhân. - Ý nghĩa: Tạo cơ quan nội tạng của động vật đã được chuyển gen người để chủ động cung cấp cơ quan thay thế cho các bệnh nhân bị hỏng cơ quan tương ứng. @193966@ |
