Mộng du khiến người bệnh có thể di chuyển, nói chuyện hay làm việc giống như khi đang thức nhưng không hề nhận thức được điều này. Mộng du không phải là căn bệnh hiếm gặp song không nhiều người thực sự hiểu rõ về bệnh, khiến người bệnh và những người xung quanh phải đối diện với những nguy cơ tiềm ẩn. Vậy cụ thể bệnh mộng du là gì?
1. Chuyên gia tư vấn: bệnh mộng du là gì?
Bệnh mộng du trong khoa học được gọi là somnambulism, được xếp vào nhóm các rối loạn giấc ngủ. Người mắc bệnh có thể làm nhiều việc khi đang ngủ như: mặc quần áo, nói chuyện, lái xe, ăn uống,...
Bệnh mộng du là gì? Mộng du là bệnh rối loạn giấc ngủ gây nhiều phiền toái
Cơn mộng du thường xuất hiện trong khoảng từ 1 - 2 giờ sau khi người bệnh ngủ, trung bình kéo dài khoảng 30 phút mỗi lần. Mặc dù làm việc, hành động giống như lúc tỉnh nhưng người mộng du có nét mặt trống rỗng, đôi mắt mở vô hồn. Người khác khi gặp người đang mộng du sẽ cảm thấy lo lắng và sợ hãi.
Khi đang mộng du, rất khó để đánh thức họ, kể cả khi thức giấc, người bệnh thường không nhớ đến điều mà mình làm vào đêm hôm trước. Mộng du sẽ trở thành vấn đề, gây ảnh hưởng đến sức khỏe nếu thường xuyên xảy ra với những triệu chứng như:
-
Tần suất bị mộng du của người bệnh cao, nhiều hơn 1 - 2 lần mỗi tuần.
-
Mộng du ảnh hưởng tới giấc ngủ của những người khác trong gia đình hoặc khiến người bệnh lo lắng, xấu hổ.
-
Người bị mộng du gây ra nhiều hành vi nguy hiểm, gây thương tích cho bản thân hoặc những người xung quanh.
-
Tình trạng mộng du kéo dài nhiều năm, không có dấu hiệu suy giảm.
Mộng du khá phổ biến ở trẻ nhỏ
Tỉ lệ mắc bệnh mộng du chiếm khoảng từ 1 - 15% dân số tùy từng quốc gia, phổ biến nhất vẫn là trẻ em có độ tuổi từ 3 đến 7. Ở trẻ em, mộng du thường liên quan đến chứng đái dầm, nhưng khi trẻ lớn hơn triệu chứng sẽ dần biến mất.
2. Nguyên nhân nào khiến cho bạn bị mộng du?
Ở trẻ nhỏ, chứng mộng du có liên quan khiến trẻ bị đái dầm có nguyên nhân là do hệ thần kinh ở trẻ chưa phát triển hoàn thiện, khiến trẻ chưa thể duy trì giấc ngủ sâu suốt đêm. Tỉ lệ mắc chứng bệnh này ở trẻ vì vậy khá cao, chiếm khoảng 29% với các trẻ từ 2 - 13 tuổi.
Ở người trưởng thành, tỉ lệ mắc bệnh mộng du thấp hơn, tuy nhiên thường triệu chứng kéo dài và nghiêm trọng hơn. Nguyên nhân ở mỗi bệnh nhân có thể khác nhau, phổ biến như: môi trường ngủ quá ồn ào, chênh lệch múi giờ do phải di chuyển giữa các quốc gia, tình trạng thiếu ngủ, căng thẳng, mệt mỏi cả về thể chất và tinh thần.
Ngoài ra, chứng mộng du còn liên quan đến các tác nhân khác như: thuốc ngủ, chứng ngưng thở khi ngủ, bệnh trào ngược dạ dày thực quản, đau nửa đầu, hội chứng chân không yên, tiền sử chấn thương đầu,...
Ngoài những nguyên nhân trên, một số yếu tố sau có thể làm tăng nguy cơ phát sinh chứng rối loạn giấc ngủ này như:
-
Nguyên nhân do di truyền: khi cả bố và mẹ hoặc một trong hai người bị mộng du khi còn nhỏ hoặc trưởng thành, trẻ sinh ra có tỉ lệ bị rối loạn giấc ngủ này gấp nhiều lần.
-
Tuổi tác: Trẻ nhỏ là đối tượng thường mắc mộng du nhất, tình trạng sẽ cải thiện dần khi trẻ lớn lên và hệ thống thần kinh phát triển hoàn thiện hơn.
Mộng du là bệnh có liên quan đến di truyền
3. Điều trị và ngăn ngừa mộng du như thế nào?
Để ngăn chặn và điều trị chứng mộng du, cần xác định và điều trị từ nguyên nhân kết hợp với các thói quen ngủ lành mạnh. Cụ thể như sau:
3.1. Điều trị bệnh lý có liên quan đến chứng mộng du
Mộng du có thể xuất phát từ các bệnh lý có trước, khi đó sẽ cần điều trị triệt để những bệnh lý này như: bệnh tắc nghẽn ngưng thở khi ngủ, bệnh trào ngược dạ dày thực quản, co giật, hội chứng chân không yên,...
Nếu người bị mộng du có nguy cơ làm ra hành động nguy hiểm, tự làm thương bản thân hoặc những người trong gia đình, gây buồn ngủ, thiếu tỉnh táo vào ban ngày thì bác sĩ có thể sẽ kê thuốc điều trị. Các thuốc thường được kê đơn bao gồm: Clonazepam, Estazolam, Trazodone… Thường có thể ngưng dùng thuốc sau điều trị vài tuần và khi mộng du không còn tái phát.
3.2. Kỹ thuật thư giãn, hình ảnh tinh thần và đánh thức dự đoán
Những phương pháp này được ưu tiên hơn trong điều trị mộng du lâu dài do ít gây ảnh hưởng tới sức khỏe và tạo thói quen ngủ tốt.
Phương pháp đánh thức dự đoán bao gồm: đánh thức trẻ hoặc người trưởng thành mắc bệnh trước thời điểm của cơn mộng du thông thường từ 15 - 20 phút. Trong khoảng thời gian của cơn mộng du bình thường, người bệnh được giữ cho tỉnh táo và sau đó có thể ngủ bình thường. Đây cũng là thói quen được nhiều người lựa chọn để giảm tình trạng mộng du.
Mộng du có thể được điều trị bằng kỹ thuật thư giãn
Kỹ thuật thư giãn và hình ảnh tinh thần được thực hiện bởi các nhà trị liệu hành vi hoặc thôi miên, sẽ tác động đến tinh thần của người bệnh để cải thiện bệnh. Trong suốt quá trình điều trị, chuyên gia sẽ theo dõi để thay đổi điều trị nếu không hiệu quả.
3.3. Biện pháp ngăn chặn mộng du
Các thói quen và biện pháp cải thiện giấc ngủ sau có thể giảm chứng mộng du cũng như hậu quả của chứng bệnh này:
-
Tập thói quen đi ngủ và thức dậy cùng một thời điểm trong ngày, tránh ngủ quá khuya và thời gian ngủ quá ít trong thời gian dài.
-
Thư giãn tinh thần trước khi ngủ bằng cách tắm nước ấm, ngâm chân, massage chân, đọc sách, nghe nhạc hay nói chuyện với mọi người, tránh sử dụng thiết bị điện tử kéo dài.
-
Tạo môi trường an toàn, thoải mái, thoáng mát khi ngủ, loại bỏ những vật dụng xung quanh có thể khiến người mộng du gây tổn thương cho bản thân hay những người xung quanh.
Mộng du kéo dài ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất của người bệnh
Khi chứng mộng du gây ảnh hưởng tới sức khỏe thể chất, tinh thần của người bệnh và người xung quanh, cần liên hệ với bác sĩ để được hỗ trợ. Khi bệnh đã trở nên nghiêm trọng, sẽ cần can thiệp y khoa cùng sự theo dõi của các bác sĩ chuyên khoa điều trị.
Nếu cần tư vấn chi tiết hơn về bệnh mộng du là gì cũng như cần làm gì khi mắc chứng bệnh này, bạn đọc có thể liên hệ MEDLATEC qua hotline 1900 56 56 56 để được hỗ trợ.
Những người bị mộng du có thể sẽ nhảy ra khỏi giường, đi lại loanh quanh hoặc có những hành động kỳ quặc, từ việc ăn uống, sắp xếp lại đồ đạc trong nhà cho đến việc lái xe bỏ nhà đi. Những người bị mộng du thường không nhớ gì về những việc họ đã làm sau khi thức dậy.
Nguyên nhân của mộng du hiện chưa được hiểu rõ, nhưng hiếm khi mộng du là biểu hiện của một vấn đề sức khỏe hoặc tâm lý tiềm tàng. Điều trị mộng du chủ yếu tập trung vào việc cải thiện giấc ngủ, xác định và kiểm soát các nguyên nhân có thể gây ra mộng du và giữ người bị mộng du an toàn.
Mộng du là gì?
Mộng du là một dạng rối loạn giấc ngủ, xảy ra ngoài mong muốn trong khi ngủ. Những dạng rối loạn giấc ngủ khác bao gồm bóng đè, nửa tỉnh nửa mơ và những cơn sợ hãi ban đêm.
Mộng du là một rối loạn của nhận thức xảy ra khi não bộ chìm sâu vào giai đoạn mắt không chuyển động nhanh (NREM – giai đoạn 3 và 4 của giấc ngủ). Mộng du là lỗi về mặt thời gian và cân bằng, có một nguyên nhân nào đó làm bộ não thức tỉnh khỏi giấc ngủ sâu và rơi vào trạng thái giữa tỉnh và thức. Mộng du có thể diễn ra từ vài phút cho đến một tiếng.
Những người bị mộng du thường tỉnh giấc trong khi ngủ và thường sẽ bị định hướng sai và lú lẫn. Tâm trí của những người bị mộng du thì ngủ nhưng cơ thể của họ lại thức, do vậy, họ có thể thực hiện những hành vi phức tạp như ăn, đi bộ loanh quanh hoặc tham gia vào một cuộc hội thoại. Trong quá trình mộng du, người bị mộng du sẽ bị giảm nhận thức và đáp ứng với môi trường xung quanh. Bởi vậy, họ thường trở nên vụng về và có thể trèo lên đồ nội thất, đi vào trong gương, đi qua cửa sổ hoặc ngã cầu thang, và có thể để lại những chấn thương.
Tần suất mộng du khác nhau giữa mỗi người. Có người rất hiếm khi mới bị mộng du nhưng cũng có người có thể mộng du vài ba lần trong một đêm. Quá trình chính của mộng du thường không để lại tổn hại hoặc chấn thương tai nạn gì. Người bị mộng du thường sẽ quay trở lại giường ngủ mà không gặp tai nạn gì, hoặc, họ cũng có thể tỉnh dậy và thấy mình đang ở đâu đó trong nhà.
Nguyên nhân của mộng du
Nguyên nhân chính xác của mộng du chưa được hiểu rõ, mặc dù các nghiên cứu cho thấy trẻ nhỏ thường dễ bị mộng du hơn do não bộ của trẻ còn đang trong quá trình trưởng thành.
Những nguyên nhân đã được biết đến của hiện tượng mộng du:
- Các rối loạn giấc ngủ kèm theo, đặc biệt là chứng chưng thở khi ngủ.
- Thiếu ngủ
- Uống rượu
- Sốt hoặc ốm
- Đang trong chu kỳ kinh nguyệt hoặc đang mang thai
- Luyện tập thể thao quá sức hoặc quá mệt mỏi
- Các kích thích từ môi trường
- Đầy bàng quang
- Ngủ ở một môi trường lạ
- Căng thẳng
- Sự lo sợ của trẻ nhỏ
- Các loại thuố như phenothiazine, chloral hydrate, zolpidem và lithium.
Một số tình trạng bệnh lý như đột quỵ, chấn thương vùng đâu, đau nửa đầu hoặc rối loạn co giật cũng có thể dẫn đến mộng du.
Dấu hiệu và triệu chứng mộng du
Mộng du là một khái niệm chung, chỉ tất cả các hành động bất thường khi ngủ. Một số hành động có thể rất kỳ quái và gây nguy hiểm đến tính mạng như lái xe hoặc sử dụng vũ khí.
Các ví dụ về mộng du:
- Ngồi dậy trên giường và nhìn trân trân vào khoảng không trước mặt
- Đi loanh quanh phòng hoặc quanh nhà
- Đi tiểu sai chỗ (ví dụ như trong tủ quần áo hoặc tủ lạnh)
- Sắp xếp lại nội thất trong nhà
- Trèo qua cửa sổ
- Đi ra khỏi nhà
- Lái xe
- Tham gia các hoạt động tình dục
Những người bị mộng du thường rơi vào trạng thái biến đổi ý thức và suy giảm khả năng phán đoán. Khi nói về hành vi mộng du của họ vào ngày hôm sau, họ có thể sẽ chết lặng hoặc không có hồi ức gì về hành vi vào ban đêm của họ. Một số người mộng du có xu hướng nhớ lại các hiện tượng một cách chắp vá hoặc chỉ có một ấn tượng mơ hồ về việc mộng du của họ.
Điều trị và dự phòng mộng du
Mặc dù chất lượng giấc ngủ thường không bị ảnh hưởng bởi hiện tượng mộng du, nhưng mộng du lặp lại nhiều lần không chỉ gây lo lắng cho người bị mộng du và gia đình mà còn làm tổn hại đến chính người mộng du.
Mộng du không thường xuyên ( 1-2 lần trong đêm) không cần phải điều trị nhưng phải bảo đàm rằng đó là những hiện tượng mộng du an toàn và có thể tự biến mất.
Bởi mộng du có thể gây ra các tai nạn và tự làm tổn thương chính minh, nên các biện pháp an toàn cần được thực hiện. Các biện pháp này bao gồm:
- Khóa chặt cửa sổ và cửa ra vào dẫn ra ngoài
- Đặt đệm trực tiếp lên sàn nhà hoặc dùng túi ngủ
- Giữ chỗ ngủ gọn gàng và loại bỏ các vật dụng có thể gây nguy hiểm ra khỏi phòng ngủ như gương và các vật cản trên sàn.
- Giữ vũ khí và các chất gây cháy nổ trong tủ khóa hoặc ngoài tầm với
- Dùng phòng ngủ ở tầng trệt trong căn nhà có nhiều tầng
- Cài đặt một chuông báo thức ở cửa phòng ngủ
- Thiết kế phần trên cùng của cầu thang có rào chắn
Không phải tất cả các hiện tượng mộng du có thể ngăn chặn được. Tuy nhiên, việc giảm tần suất hiện tượng mộng du là rất quan trọng. Bởi vậy, hãy chú ý và cố gắng kiểm soát các nguyên nhân có thể gây mộng du
Kiểm soát mộng du bao gồm:
- Thực hiện đúng thời gian biểu đi ngủ hàng ngày và ngủ đủ giấc
- Đảm bảo môi trường thoải mái khi ngủ, với nhiệt độ vừa phải, giường thoải mái và rèm cửa tối màu
- Kiểm soát và loại bỏ căng thẳng là rất cần thiết để kiểm soát mộng du
- Kiểm soát việc sử dụng thuốc.
- Điều trị bất cứ rối loạn giấc ngủ nào mà bạn mắc phải như hội chứng ngưng thở khi ngủ, hội chứng chân không yên khi ngủ hoặc các tình trạng bệnh lý khác như trào ngược dạ dày thực quản, trầm cảm, lo âu. Những việc này có thể giúp bạn giảm tần xuất mộng du.
Một số sự thật thú vị về mộng du
Mộng du xảy ra với khoảng 15% trẻ em trong độ tuổi từ 8-12 tuổi và thường tự mất đi khi trưởng thành
Trẻ em mộng du thường sẽ nói trong khi ngủ và có những nỗi sợ hãi ban đêm
Với đa số trẻ em, không cần tiết phải điều trị mộng du. Đứa trẻ thường sẽ không nhận thức được hiện tượng mộng du khi nó xảy ra và cũng sẽ không nhớ gì vào buổi sáng hôm sau.
Khoảng 20% số trường hợp vẫn sẽ bị mộng du khi trưởng thành.
Mộng du ở tuổi trưởng thành ảnh hưởng đến khoảng 2.5% dân số nói chung.
Cứ 3 người thì sẽ có 1 người bị mộng du vào một thời điểm nào đó trong đời.
Một người sẽ có nguy cơ bị mộng du cao hơn gấp 10 lần hoặc thậm chí nhiều hơn so với những người khác nếu cha hoặc mẹ họ hoặc cả hai đều là những người mộng du.
Căng thẳng đóng vai trò rất quan trọng trọng việc gây ra mộng du
Dùng thuốc và rượu có liên quan đến các hành động mộng du.
Người bị mộng du nên được giữ an toàn và được hướng dẫn quay về giường ngủ mà không nên bị đánh thức.
Tham khảo thêm bài viết: Một nghìn lẻ một bí mật về giấc ngủ