Thống lĩnh các llvt nhân dân là ai

Chiều 15/11, Quốc hội bắt đầu phiên thảo luận sẽ kéo dài 1,5 ngày về dự thảo Hiến pháp sửa đổi và dự thảo Nghị quyết về việc lấy ý kiến nhân dân về sửa Hiến pháp.

Không lo chia quyền “nắm” quân đội

Tán thành với quan điểm tăng thêm quyền cho Chủ tịch nước, đại biểu Lê Thanh Vân (Hải Phòng) cho rằng, trong quan hệ với Quốc hội, nên trao quyền bổ nhiệm thẩm phán TAND tối cao cho Chủ tịch nước. Việc quy định thẩm quyền này thuộc Quốc hội như hiện nay không hợp lý vì nhiệm kỳ của Quốc hội và nhiệm kỳ của thẩm phán chênh lệch nhau, rất khó xử lý và đảm bảo linh hoạt.

Ông Vân cũng góp ý, cơ chế phê chuẩn phó chủ nhiệm, các thành viên UB Thường vụ Quốc hội mà trao cho cơ quan này là trái với nguyên tắc tổ chức, hoạt động của Quốc hội. Việc này khác hẳn với chế độ bổ nhiệm các chức danh trong khối cơ quan hành pháp. Đại biểu đề nghị cân nhắc lại vấn đề này.

Đại biểu Phùng Đức Tiến.

Đại biểu Phùng Đức Tiến (Hà Nam) muốn làm rõ hơn vai trò của Chủ tịch nước trong việc thống lĩnh lực lượng vũ trang, trong việc điều hòa phối hợp công tác với các cơ quan lập pháp và hành pháp.

“Quy định hiện hành chưa thể hiện rõ vai trò của Chủ tịch nước trong việc giám sát các chức danh do Chủ tịch nước giới thiệu, Quốc hội bầu và phê chuẩn. Dường như vai trò của Chủ tịch nước chỉ là hợp thức hóa các thủ tục hành chính trong các công việc được Hiến pháp quy định” - ông Tiến phát biểu.

Đồng ý với phân tích này, đại biểu Bế Xuân Trường (Bắc Kạn) phân tích, quy định Chủ tịch nước thống lĩnh lực lượng vũ trang, đồng thời là Chủ tịch Hội đồng quốc phòng an ninh chưa đầy đủ về mặt nội hàm, nhiều người cảnh báo có mâu thuẫn trong quy định, có thể dẫn đến hệ quả là xin chia quyền lợi.

Nhưng theo ông Trường, Đảng lãnh đạo quân đội trực tiếp, tuyệt đối về mọi mặt. Tổng bí thư là Bí thư quân ủy Trung ương, điều này đã được ghi trong Điều lệ Đảng. Còn Chủ tịch nước trên cơ sở lãnh đạo tập thể, phát huy vai trò của cá nhân, chịu trách nhiệm trước tập thể về nhiệm vụ.

Như vậy, nội hàm của quy định Chủ tịch nước với lực lượng vũ trang ông Tiến cho là phụ trách vấn đề về tổ chức, chăm lo xây dựng lực lượng vũ trang, xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng gắn với thế trận an ninh nhân dân để đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ.

Vị trí Chủ tịch Hội đồng quốc phòng an ninh hiện chỉ xác định là người tổng động viên, huy động lực lượng, phương tiện khi có chiến tranh xảy ra. Tuy nhiên, việc quan trọng nhất để huy động được lực lượng, phương tiện cho chiến tranh phải được chuẩn bị chu đáo, đầy đủ từ trong thời bình.

“Lo giữ nước từ khi nước còn thịnh vượng” - câu ấy hàm nghĩa, việc xây dựng nền quốc phòng, xây dựng thế trận, xây dựng lực lượng vũ trang để khi có chiến tranh mới chuyển được thế trận quốc phòng sang thế trận chiến tranh nhân dân, mới huy động sức người, sức của để phục vụ cho chiến tranh” - ông Trường đề nghị bổ sung rõ nội hàm này trong chế định Chủ tịch nước.

Người dân cần được trực tiếp bầu Chủ tịch nước

Đại biểu Phạm Đức Châu.

Nội dung mở rộng quyền con người, quyền công dân trong bản dự thảo Hiến pháp sửa đổi cũng nhận được nhiều ủng hộ của các đại biểu.

Đại biểu Phạm Đức Châu (Quảng Trị) lập luận, bản Hiến pháp nêu nguyên tắc tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân. Nhưng quyền lực nhà nước là một bộ phận của quyền lực chính trị. Vậy nên cần quy định tất cả quyền lực thuộc về nhân dân, chứ không chỉ có là quyền lực nhà nước.

Với tinh thần đó, ông Châu đồng tình cao với việc mở rộng thêm nhiều quyền của công dân, cụ thể là sự thể chế hóa, ghi nhận thêm nhiều quyền con người trong Hiến pháp. Trong một nhà nước dân chủ quyền con người và quyền công dân, theo ông Châu, cơ bản giống nhau về nội dung và đều được nhà nước thừa nhận tôn trọng và bảo vệ, chỉ khác nhau về chế độ pháp lý. Nhà nước dân chủ tôn trọng, bảo vệ và tạo mọi điều kiện để con người được tự do thực hiện mọi quyền con người, nếu không bị pháp luật cấm hay hạn chế nhưng nhà nước không thể bảo đảm được thực hiện mọi quyền con người như quyền công dân.

“Ví dụ, nhà nước tôn trọng và bảo vệ quyền được làm mẹ của phụ nữ dù không có chồng, đó là quyền con người. Nhưng nếu họ không thể thực hiện được thì họ không thể đòi hỏi nhà nước và nhà nước cũng không thể bảo đảm việc thực hiện cho họ được” - ông Châu lập luận.

Với quyền công dân, nếu không được bảo đảm thực hiện, người dân có quyền khiếu nại, đòi hỏi, ví như việc có thể khiếu nại nếu không được thực hiện quyền bầu cử.

Bản dự thảo Hiến pháp sửa đổi mở rộng quyền dành cho tất cả mọi người, bao gồm cả công dân Việt Nam hay người không phải là công dân Việt Nam sinh sống trên lãnh thổ Việt Nam, được đảm bảo an toàn tính mạnh, sinh hoạt, cư trú. Còn quyền công dân cũng gắn với những nghĩa vụ để không ai được lợi dụng quyền con người, quyền công dân để xâm phạm đến lợi ích quốc gia, lợi ích dân tộc, quyền và lợi ích hợp pháp khác của người khác.

Tuy nhiên, theo đại biểu, nên tách riêng 2 nội dung quy định này trong luật vì khó có thể nêu hết các quyền con người trong Hiến pháp, sẽ có phần chồng lấn với quyền công dân.

Đại biểu Trần Thị Quốc Khánh (Hà Nội) cũng “gật đầu” với việc dự thảo Hiến pháp đã khẳng định rõ ràng về quyền con người cũng như bổ sung một số về quyền công dân.

Tuy nhiên, bà Khánh cũng góp ý, trong giai đoạn phát triển mới, dân chủ hóa đời sống xã hội, Hiến pháp cũng cần khẳng định rõ một số quyền đã được quy định và sẽ được thực hiện trong thực tế.

Bà Khánh đề cập 2 quyền là quyền được tham gia trưng cầu ý dân và quyền được bỏ phiếu trực tiếp bầu Chủ tịch nước và các cơ quan của chính quyền địa phương. “Việc gười dân có được các quyền này sẽ là một bước tiến trên con đường phát huy dân chủ trực tiếp bầu những người thay mặt mình lãnh đạo và quản lý từ TƯ đến địa phương” – nữ đại biểu nhấn mạnh.

P.Thảo

Về thẩm quyền của Chủ tịch nước với hoạt động hành pháp, ông Phan Trung Lý, Ủy viên UBTVQH, Chủ nhiệm UB Pháp luật của Quốc hội cho biết, có 3 loại ý kiến:

Loại ý kiến thứ nhất, tán thành như quy định của dự thảo, khi cần thiết Chủ tịch nước yêu cầu họp bàn về những vấn đề thuộc thẩm quyền của Chủ tịch nước.

Loại ý kiến thứ hai đề nghị khi cần thiết Chủ tịch nước yêu cầu họp bàn về những vấn đề mà Chủ tịch nước quan tâm.

Loại ý kiến thứ ba không tán thành như quy định tại dự thảo mà đề nghị giữ như hiến pháp hiện hành.

UB soạn thảo hiến pháp nhận thấy, Chủ tịch nước là người đứng đầu nhà nước, thay mặt nhà nước về đối nội, đối ngoại. Trong một số trường hợp cần thiết, Chủ tịch nước có quyền yêu cầu Chính phủ họp bàn về những vấn đề mà Chủ tịch nước quan tâm nhằm giúp Chủ tịch nước thực hiện tốt hơn chức năng, nhiệm vụ của mình.

Do đó, UB soạn thảo sửa đổi hiến pháp chỉnh lý và trình Quốc hội cho ý kiến về nội dung này theo hướng: “Chủ tịch nước có quyền yêu cầu Chính phủ họp bàn về vấn đề mà Chủ tịch nước xét thấy cần thiết để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch nước”.

Ông Phan Trung Lý - Ủy viên UBTVQH, Chủ nhiệm UB Pháp luật của Quốc hội: "UB soạn thảo sửa đổi Hiến pháp nhận thấy, căn cứ vào mô hình tổ chức bộ máy của nhà nước ta và thực tiễn công tác cán bộ hiện nay, việc Chủ tịch nước bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức các chức danh Tổng tham mưu trưởng và Chủ nhiệm Tổng cục chính trị quân đội nhân dân Việt Nam là phù hợp".

Về thẩm quyền thống lĩnh lực lượng vũ trang, có ý kiến cho rằng có nên cân nhắc Chủ tịch nước thống lĩnh lực lượng vũ trang như trong Hiến pháp? Về vấn đề này, ông Phan Trung Lý nêu ý kiến của UB dự thảo sửa đổi hiến pháp: "Quy định về vai trò thống lĩnh các lực lượng vũ trang của Chủ tịch nước là kế thừa quy định của Hiến pháp năm 1980, Hiến pháp năm 1992".

Mặt khác, các quy định về phong, thăng, giáng, tước quân hàm cấp tướng, bổ nhiệm, cách chức các chức danh trong lực lượng vũ trang nhân dân hoặc giữ chức vụ chủ tịch quốc phòng và an ninh đã làm rõ hơn nội hàm thẩm quyền thống lĩnh lực lượng vũ trang của Chủ tịch nước.

Về thẩm quyền phong hàm cấp tướng và bổ nhiệm các chức danh trong quân đội nhân dân Việt Nam tại khoản 5 Điều 93, có hai loại ý kiến:

Ông Phan Trung Lý: “Không tùy tiện xâm phạm, hạn chế quyền con người”

"Kinh tế gặp khó khăn, có mặt còn nghiêm trọng hơn so với năm trước"

Loại ý kiến thứ nhất đề nghị ngoài thẩm quyền phong hàm cần bổ sung quy định về thăng, giáng, tước quân hàm cấp tướng trong các lực lượng vũ trang nhân dân. Đồng thời, ngoài việc bổ nhiệm cần bổ sung việc miễn nhiệm, cách chức Tổng tham mưu trưởng, Chủ nhiệm Tổng cục chính trị quân đội nhân dân Việt Nam.

Loại ý kiến thứ hai cho rằng, Chủ tịch nước với tư cách là thống lĩnh lực lượng vũ trang nhân dân nên cần thiết phải quy định thẩm quyền bổ nhiệm, miễn nhiệm các chức vụ Tư lệnh quân khu, quân chủng, quân đoàn và tương đương, vì đây là các chức danh chỉ huy quân đội chứ không phải là chức danh quản lý nhà nước.

UB soạn thảo sửa đổi Hiến pháp nhận thấy, căn cứ vào mô hình tổ chức bộ máy của nhà nước ta và thực tiễn công tác cán bộ hiện nay, việc Chủ tịch nước bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức các chức danh Tổng tham mưu trưởng và Chủ nhiệm Tổng cục chính trị quân đội nhân dân Việt Nam là phù hợp. "Do đó, UB soạn thảo sửa đổi Hiến pháp dự kiến chỉnh lý để trình Quốc hội cho ý kiến về việc bổ sung các trường hợp về phong, thăng, giáng, tước quân hàm cấp tướng, chuẩn đô đốc, phó đô đốc, đô đốc hải quân trong các lực lượng vũ trang nhân dân và bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Tổng tham mưu trưởng, Chủ nhiệm Tổng cục chính trị quân đội nhân dân Việt Nam cho đầy đủ và phù hợp", ông Lý nhấn mạnh.

Giải thích về những yêu cầu lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với Chủ tịch nước sẽ được áp dụng chung theo các quy định của pháp luật hiện hành,Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp cho rằng không cần thiết phải quy định vấn đề này trong dự thảo.

Ông Phan Trung Lý cũng cho biết, có loại ý kiến đề nghị bổ sung nội dung: "Chủ tịch nước có quyền giải tán Quốc hội, tuyên bố bầu cử sớm, giải tán Chính phủ, cách chức Thủ tướng để Quốc hội bầu Thủ tướng mới, thành lập Chính phủ mới".

Về ý kiến này, UB soạn thảo sửa đổi hiến pháp giải thích: Việc người đứng đầu quốc gia giải tán Quốc hội, Chính phủ chỉ xảy ra ở một số nước, nơi quyền lực tập trung chủ yếu ở Tổng thống do dân bầu trực tiếp - Tổng thống vừa là nguyên thủ quốc gia, vừa là người đứng đầu bộ máy hành pháp.

Ở Việt Nam, với nguyên tắc quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp và kiểm soát quyền lực giữa các cơ quan trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp, trong đó Quốc hội là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, nên không thể quy định một thiết chế nào có thể “giải tán” Quốc hội. Do vậy, Ủy ban đề nghị không quy định nội dung này trong Hiến pháp.

Ngọc Quang