Dược sĩ Thu Hà: Những triệu chứng sau khi uống thuốc xổ giun thường gặp nhất là: đau bụng, đầy hơi, tiêu chảy, mệt mỏi, buồn nôn, đau đầu, dị ứng với thành phần của thuốc. Khi gặp các triệu chứng này, bạn nên nghỉ ngơi để các triệu chứng này giảm dần theo thời gian. Tuy nhiên, nếu cơ thể phản ứng mạnh hơn với thuốc như bị sốt, mệt rã rời, nôn mửa nhiều… thì hãy đi thăm khám kịp thời.
Đối với các trường hợp sử dụng thuốc quá liều có thể sẽ xảy ra những phản ứng có hại như: rối loạn chức năng gan, viêm gan, giảm bạch cầu hạt, giảm bạch cầu trung tính, viêm cầu thận. Hiện chưa có thuốc giải độc đặc hiệu trong trường hợp này, cách khắc phục hiệu quả là trong giờ đầu tiên sau khi sử dụng thuốc quá liều nên súc dạ dày càng sớm càng tốt.
Uống thuốc xổ giun đúng cách cho trẻ em có gì khác biệt so với người lớn? Cần chú ý điều gì để đảm bảo an toàn cho trẻ?
Dược sĩ Thu Hà: Đối với trẻ em, chỉ nên bắt đầu tẩy giun định kỳ mỗi 6 tháng/lần khi trẻ được 2 tuổi trở lên. Trong trường hợp trẻ dưới 2 tuổi, nếu phát hiện hoặc nghi ngờ bị nhiễm giun sán thì nên đưa đi khám và làm các xét nghiệm tầm soát, cũng như tiến hành tẩy giun theo hướng dẫn của bác sĩ.
Sau khi uống thuốc tẩy giun, trẻ có thể gặp phải một số phản ứng phụ như: đau đầu, buồn nôn, chóng mặt, rối loạn tiêu hóa, đau bụng, tiêu chảy… Tuy nhiên, các triệu chứng này thường nhẹ và sẽ tự khỏi sau vài ngày. Trong một số ít trường hợp, trẻ có thể bị dị ứng với thuốc gây phát ban, ngứa, nổi mề đay, nôn nhiều, sốt cao, co giật. Khi đó, cha mẹ nên đưa trẻ đến ngay các cơ sở y tế để được xử trí kịp thời.
Sử dụng thuốc tẩy giun, xổ giun (hay thuốc xổ lãi) là một cách phổ biến được khuyến cáo trong phòng ngừa, điều trị các bệnh do giun sán gây ra. Dù vậy, nhiều người vẫn còn những thắc mắc xung quanh việc dùng nhóm thuốc này.
Giun là những ký sinh trùng xâm nhập vào cơ thể người, có khả năng sống và hấp thu chất dinh dưỡng từ vật chủ, thường trú ngụ tại đường ruột. Hầu hết trường hợp nhiễm giun xảy ra ở các nhiệt đới ẩm thấp hoặc nước đang phát triển do nguồn thức ăn, nước uống dễ bị ô nhiễm.
Ở Việt Nam, các loại giun đường ruột thường gặp ở người là giun đũa, giun tóc và giun móc/ mỏ. Ở trẻ em còn hay nhiễm phải giun kim. Người bị nhiễm giun thường hay bị rối loạn tiêu hóa, đau bụng, thiếu máu, suy dinh dưỡng và có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe, biến chứng nghiêm trọng khác. Do đó, Bộ Y tế khuyến cáo mọi người nên tự ý thức uống thuốc tẩy giun định kỳ để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.
Thuốc tẩy giun bao gồm những loại nào?
Thuốc tẩy giun sán, thuốc xổ giun, xổ lãi bao gồm những thuốc chứa hoạt chất có tác dụng tiêu diệt những loại giun, sán ký sinh trong đường ruột. Cơ chế hoạt động của các thuốc này thường là ngăn cho giun sán sử dụng nguồn chất dinh dưỡng gây chết hoặc làm tê liệt chúng. Ví dụ như:
- Mebendazole, albendazole, thiabendazole: ngăn không cho giun hấp thu các loại đường cần thiết để tồn tại, phát triển. Tuy nhiên, các thuốc này chỉ tiêu diệt giun trưởng thành chứ không giết chết trứng giun.
- Praziquantel, pyratel, ivermectin: gây tê liệt giun sán trong đường ruột. Nhờ đó, cơ thể dễ dàng đào thải các ký sinh trùng này ra khỏi ruột qua phân.
Theo hướng dẫn tẩy giun đường ruột tại cộng đồng của Bộ Y tế, hai thuốc tẩy giun được sử dụng là albendazole hoặc mebendazole.Theo đó, đối tượng sử dụng là từ 12 tháng tuổi trở lên và chống chỉ định cho:
- Người đang mắc bệnh cấp tính, đang sốt trên 38ºC
- Người đang mắc một số bệnh mạn tính như suy thận, suy tim, suy gan, hen phế quản
- Người có tiền sử dị ứng với thành phần thuốc
- Phụ nữ có thai trong 3 tháng đầu, phụ nữ đang cho con bú và trẻ em dưới 12 tháng tuổi
Khuyến cáo tẩy giun cho từng nhóm đối tượng
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã có bản hướng dẫn điều trị dự phòng bằng thuốc tẩy giun cho từng nhóm đối tượng như sau:
Dùng thuốc tẩy giun cho trẻ em
Sử dụng thuốc tẩy giun albendazole hoặc mebendazole dùng một liều duy nhất với tần suất 1–2 lần/ năm (tùy theo vùng dịch tễ) được khuyến cáo thực hiện cho tất cả trẻ nhỏ và trẻ em. Liều lượng dùng như sau:
- Trẻ từ 12 tháng tuổi đến dưới 24 tháng tuổi: dùng albendazole 200mg hoặc mebendazole 500mg, liều duy nhất.
- Trẻ từ 24 tháng tuổi trở lên: dùng albendazole 400mg hoặc mebendazole 500mg, liều duy nhất.
Dùng thuốc tẩy giun cho người lớn
Người trưởng thành, trẻ em gái trong độ tuổi vị thành niên không mang thai và phụ nữ trong độ tuổi sinh sản nên dùng albendazole 400mg hoặc mebendazole 500mg liều duy nhất, tần suất 1–2 lần/ năm tùy theo vùng dịch tễ.
Dùng thuốc tẩy giun cho phụ nữ mang thai
Phụ nữ mang thai sau 3 tháng đầu sinh sống ở khu vực có hai yếu tố sau đây nên sử dụng thuốc tẩy giun để giảm nguy cơ nhiễm giun:
- Tỷ lệ nhiễm giun móc và/ hoặc giun tóc ở phụ nữ có thai trên 20%
- Vấn đề thiếu máu nghiêm trọng với tỷ lệ lưu hành ở phụ nữ có thai là 40% hoặc cao hơn
Thuốc sử dụng là albendazole 400mg hoặc mebendazole 500mg với liều duy nhất, tần suất 1–2 lần/ năm.
Những thắc mắc thường gặp
Nên uống thuốc xổ giun lúc nào để có hiệu quả tốt?
Các thuốc tẩy xổ giun ngày nay không cần uống sau khi nhịn đói hay sử dụng thuốc xổ (thuốc nhuận tràng) như trước đây. Bạn có thể uống thuốc vào bất kỳ thời gian nào trong ngày sau khi ăn xong, tốt nhất nên uống sau bữa ăn tối 2 tiếng.
Đối với trẻ nhỏ, bạn nên nghiền viên thuốc và pha với nước cho trẻ uống. Để tăng hiệu quả, bạn cũng nên nhai viên thuốc trước khi uống với nước. Sau khi uống thuốc, bạn vẫn có thể ăn uống bình thường.
Sau khi uống, thuốc sẽ bắt đầu được hấp thu và phát huy tác dụng ngay nhưng có thể mất vài ngày để tiêu diệt hết giun. Trường hợp bạn được bác sĩ chỉ định tẩy xổ giun, hãy sử dụng đúng liều lượng và đúng theo thời gian được hướng dẫn.
Albendazole và mebendazole không tiêu diệt được trứng giun nên bạn vẫn có nguy cơ bị tái nhiễm hoặc lây truyền sang cho người khác. Do đó, để đảm bảo hiệu quả tẩy giun và ngăn ngừa tái phát, bạn nên dùng thêm một liều thuốc sau 2 tuần.
Bạn có thể quan tâm: Mách bạn các cách tẩy giun an toàn.
Uống thuốc tẩy giun có đi ngoài ra giun không?
Bình thường, sau khi uống thuốc vài tiếng hay vài ngày, bạn sẽ có cảm giác buồn đi đại tiện để tống xác giun ra ngoài theo phân. Các loại thuốc xổ giun trước đây đào thải xác giun hoặc giun còn nguyên ra ngoài nên bạn có thể nhìn thấy giun trong phân. Ngày nay, các thuốc mới đều tác động làm cho giun tự tiêu trong phân nên bạn sẽ không còn gặp tình trạng “đi ngoài ra giun” sau khi uống thuốc tẩy giun nữa.
Tác dụng phụ của thuốc tẩy giun là gì?
Bất kỳ loại thuốc nào cũng đều có thể gây ra những tác dụng phụ không mong muốn, thuốc tẩy xổ giun cũng không ngoại lệ. Mặc dù các thuốc này tương đối an toàn ở liều dùng khuyến cáo, một số tác dụng phụ được ghi nhận thường gặp bao gồm:
- Khó chịu ở dạ dày như tăng co thắt
- Đầy hơi
- Tiêu chảy
- Buồn nôn.
Đây không phải là tất cả tác dụng phụ có thể gặp phải khi dùng thuốc và không phải ai cũng gặp phải những phản ứng giống nhau. Để có được thông tin cụ thể hơn, bạn hãy đọc hướng dẫn sử dụng của loại thuốc tẩy giun cụ thể sẽ sử dụng. Nếu gặp phải bất kỳ tác dụng không mong muốn nào, hãy đến gặp bác sĩ.
Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn và sau đi vệ sinh để kiểm soát nhiễm giun.
Thuốc tẩy giun trên thị trường hiện nay chủ yếu có chứa hai hoạt chất mebendazol và albendazol, có tác dụng tẩy sạch hoặc làm giảm đáng kể số lượng giun ra khỏi ruột. Đây là loại thuốc không kê đơn, bạn có thể tự mua thuốc để tẩy giun cho cá nhân và gia đình, định kỳ từ 4 - 6 tháng/1 lần, người lớn và trẻ trên 2 tuổi chỉ cần uống một liều duy nhất (1 viên) để tẩy các loại giun thông thường. Việc dùng thuốc tẩy giun định kỳ là một việc làm rất cần thiết. Với các trường hợp có những dấu hiệu nhiễm giun đã ảnh hưởng tới sức khỏe, có thể uống liều thứ hai từ sau 2 - 3 tuần để đảm bảo tẩy giun hoàn toàn, tuy nhiên phải có chỉ định của bác sĩ. Nhiễm giun là bệnh có thể lây từ người này sang người khác. Một thành viên bị nhiễm giun thì cả nhà có khả năng lây nhiễm cao. Vì vậy, để tẩy giun hiệu quả, nên cho cả nhà dùng thuốc tẩy giun trong cùng một đợt để tránh nhiễm giun chéo.
Trước đây nhiều người thường nghĩ phải uống thuốc tẩy giun khi đói bụng và nhịn đói trong thời gian khá lâu. Tuy nhiên, với thuốc tẩy giun thế hệ mới, việc uống thuốc hiện nay không phải phụ thuộc vào thời gian. Bạn có thể dùng thuốc bất kỳ thời điểm nào mà không cần lo giun không chết. Nếu muốn thuốc phát huy tác dụng diệt giun tốt nhất thì nên uống sau bữa ăn tối 2 tiếng hoặc uống vào sáng sớm khi bụng đói. Khi dùng thuốc không phải nhịn ăn hoặc uống kèm thuốc xổ (thuốc nhuận tràng) giống như dùng các thuốc trị giun cổ điển trước đây.
Khi cho mọi người trong gia đình uống thuốc tẩy giun, trong 24 giờ sau uống thuốc, bạn cần quan sát phản ứng của cơ thể về các phản ứng phụ có thể gặp như: đau đầu, nổi mề đay, mệt mỏi, buồn nôn, đau bụng... Đặc biệt là với người dị ứng với các thành phần của thuốc hoặc có cơ địa nhạy cảm. Ở mức độ nhẹ, các phản ứng trên không đáng ngại. Nếu phản ứng nặng hơn, nôn nhiều, sốt, mệt rã rời, thì cần đưa người bệnh đi khám tại cơ sở y tế gần nhất.
BS. XUÂN ANH