Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an cho biết, để xảy ra việc Công ty CP VN Pharma nhập khẩu, lưu hành nhiều loại thuốc giả, đã có dấu hiệu thiếu trách nhiệm của một số người là lãnh đạo Bộ Y tế, nhưng dấu hiệu hình sự là “chưa rõ”, nên không có căn cứ xử lý. Cơ quan An ninh điều tra (ANĐT) Bộ Công an vừa kết thúc điều tra vụ án “Nguyễn Minh Hùng, Võ Mạnh Cường cùng đồng phạm buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh mang nhãn mác Health 2000 Canada; thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng; lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” xảy ra tại Cục Quản lý dược (Bộ Y tế) và một số đơn vị liên quan.
Làm rõ vai trò cán bộ Cục Quản lý dượcCùng với việc đề nghị truy tố 13 bị can có liên quan, Cơ quan ANĐT đã làm rõ trách nhiệm của một số cán bộ của Bộ Y tế, trong đó có ông Trương Quốc Cường, Thứ trưởng Bộ Y tế và ông Cao Minh Quang, nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế.
Theo kết luận điều tra, trong giai đoạn 2010 - 2014, Nguyễn Minh Hùng, cựu Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Công ty CP VN Pharma (VN Pharma); Võ Mạnh Cường, cựu Giám đốc Công ty TNHH thương mại hàng hải quốc tế H&C, đã cùng một số đồng phạm làm giả nhiều loại giấy tờ, tài liệu để thay đổi nguồn gốc xuất xứ một số loại thuốc chữa bệnh, hợp thức hóa thủ tục của Cục Quản lý dược để đưa các loại thuốc này vào VN bán lại cho các nhà thuốc, bệnh viện và các công ty kinh doanh dược phẩm, gây thiệt hại lớn cho nhà nước. Liên quan đến các hành vi này, Nguyễn Minh Hùng, Võ Mạnh Cường và đồng phạm bị xử lý trách nhiệm hình sự trong 2 vụ án độc lập, gồm: vụ “buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh”, liên quan đến thuốc chữa ung thư H-Capita và vụ “buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh” liên quan đến 838.000 hộp, 4 loại thuốc mang nhãn mác Health 2000 Canada giả gồm: Kaderox-250; Kafotax-1000; H2K Levofloxaxin và H2K Ciproxaxin. Cơ quan ANĐT cho rằng việc để xảy ra các vụ án trên có trách nhiệm lớn của Cục Quản lý dược với vai trò là cơ quan quản lý chuyên ngành thuộc Bộ Y tế, giúp Bộ trưởng Bộ Y tế thực hiện chức năng quản lý nhà nước và thực thi pháp luật, và đã có dấu hiệu hình sự về tội “thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”, “lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ”. Qua xem xét, Cơ quan ANĐT đã đưa ra kết luận với các mức độ khác nhau. Theo đó, một số cán bộ tại Cục Quản lý dược gồm ông Nguyễn Việt Hùng, nguyên Phó cục trưởng và bà Phạm Hồng Châu, nguyên Trưởng phòng Đăng ký thuốc (là những cán bộ trực tiếp đã thiếu trách nhiệm không kiểm tra, rà soát kỹ biên bản thẩm định, đồng ý đưa 2 loại thuốc H2K Levofloxaxin và H2K Ciproxaxin mang nhãn mác Health 2000 Canada sản xuất, để hội đồng xét duyệt, cấp đăng ký thuốc, vi phạm quy chế hoạt động của Hội đồng xét duyệt, cấp đăng ký thuốc Bộ Y tế) bị Cơ quan ANĐT kết luận có dấu hiệu hình sự về tội “thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”. Riêng bà Nguyễn Thị Thu Thủy, nguyên Phó trưởng phòng Quản lý giá thuốc, được xác định đã đưa thêm vào các tài liệu không đúng quy định và tự ý tẩy xóa, thay đổi kết quả đánh giá của Tiểu ban pháp chế, từ đề xuất “không cấp số đăng ký” sang “bổ sung hồ sơ” đối với 2 loại thuốc nêu trên mà không trao đổi lại với các thành viên của tiểu ban. Do đó, đã có dấu hiệu của tội “lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”. Đối với ông Cao Minh Quang, nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế, với vai trò là Chủ tịch Hội đồng xét duyệt, cấp đăng ký thuốc, là người quyết định cuối cùng việc cấp số đăng ký thuốc có trách nhiệm liên đới trong việc để 2 loại thuốc H2K Levofloxaxin và H2K Ciproxaxin mang nhãn mác Health 2000 Canada sản xuất được cấp số không đúng quy định, Cơ quan ANĐT cho rằng kết quả điều tra và các tài liệu chứng cứ chưa có đủ căn cứ để xử lý hình sự đối với ông Quang. Cũng theo kết luận điều tra, trong vụ buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh liên quan đến thuốc điều trị ung thư H-Capita, ông Trương Quốc Cường, khi đó là Cục trưởng Cục Quản lý dược (hiện là Thứ trưởng Bộ Y tế), đã duyệt, cấp phép nhập khẩu đối với thuốc H-Capita theo đơn hàng của VN Pharma, trong khi hồ sơ xin cấp phép nhập khẩu thuốc có một số điểm chưa thống nhất, có dấu hiệu thiếu trách nhiệm trong việc thẩm định, cấp phép nhập khẩu. Tuy nhiên, theo kết luận của Hội đồng giám định Bộ Y tế xác định, dù đã có một số thông tin sai khác như lỗi chính tả, nội dung chưa phù hợp trong hồ sơ cấp thuốc nhưng không làm thay đổi cơ sở việc đề xuất các cơ quan có thẩm quyền xem xét cấp phép nhập khẩu thuốc. “Quá trình tiếp nhận hồ sơ, thẩm định, đánh giá, cấp phép cho thuốc H-Capita đã được thực hiện theo đúng quy trình, quy định và có cơ sở khoa học, vì vậy dấu hiệu về mặt hành vi thiếu trách nhiệm chưa rõ”, kết luận điều tra nêu, đồng thời khẳng định: “Mặt khác, lô thuốc H-Capita được VN Pharma nhập khẩu vào VN đã bị ngăn chặn, chưa kịp tiêu thụ ra thị trường, nên không xác định được hậu quả thiệt hại trong việc thẩm định, cấp phép, không đủ căn cứ để xử lý hình sự đối với các cá nhân tham gia thẩm định, cấp phép nhập khẩu loại thuốc này”. Từ đó, kết luận điều tra không đề cập xử lý trách nhiệm về hành chính cả ông Cao Minh Quang và ông Trương Quốc Cường, ngoại trừ đề nghị xử lý trách nhiệm hình sự của ông Nguyễn Việt Hùng, bà Phạm Hồng Châu và bà Nguyễn Thị Thu Thủy. Tin liên quanTháng 10/2019, Nguyễn Minh Hùng, 42 tuổi, bị TAND TP HCM tuyên phạt 17 năm tù trong vụ án buôn lậu 9.300 hộp thuốc chữa ung thư giả. Ngày 7/1 vừa qua, cựu chủ tịch VN Pharma tiếp tục bị VKSND Tối cao truy tố trong vụ án thứ hai, liên quan Thứ trưởng y tế Trương Quốc Cường, với số lượng tang vật nhiều gấp 90 lần vụ án trước. Cáo trạng xác định, trong 838.100 hộp thuốc giả được VN Pharma nhập khẩu, khoảng 75% được bán ra cho các doanh nghiệp, bệnh viện, nhà thuốc; 11% bị tiêu huỷ. Số còn lại "không xác định được". Vụ buôn thuốc giả trị giá hơn 54 tỷ đồng của VN Pharma khởi nguồn từ Việt kiều quốc tịch Canada, Nguyễn Lê Xuân Khang, đang bỏ trốn, bị cáo buộc mạo danh đại diện của công ty Health 2000 Canada tại Việt Nam. Theo cáo buộc, Khang "lợi dụng những sơ hở trong công tác quản lý dược" và "sự thiếu trách nhiệm hoặc động cơ cá nhân của một số cán bộ Cục Quản lý Dược", cung cấp hồ sơ giả và xin trót lọt Giấy chứng nhận lưu hành (visa) cho 7 loại thuốc giả, nhãn Health 2000 Canada. Một mặt, Khang đưa 2 con dấu giả Health 2000 Canada nhờ cháu trai Võ Mạnh Cường (Giám đốc công ty Hàng hải H&C) làm đại diện phát triển thị trường, hứa chia lợi nhuận. Mặt khác, Khang tự thoả thuận 36 hợp đồng bán các loại thuốc này cho 5 doanh nghiệp kinh doanh dược phẩm trong nước, trong đó có VN Pharma. Tháng 10/2012, do Khang vi phạm hợp đồng, Chủ tịch VN Pharma quyết định "dứt áo", chuyển sang làm ăn với Cường. Cáo trạng nêu, cuối tháng 10/2012, Cường dẫn Hùng đến gặp Raymundo Y. Mararac, quốc tịch Philippines, Giám đốc Công ty Helix Canada. Qua trao đổi, Hùng đồng ý từ nay VN Pharma sẽ chuyển sang nhập thuốc Helix của Raymundo. Theo thoả thuận, Raymundo cung cấp hồ sơ để VN Pharma làm thủ tục xin cấp visa cho thuốc của Helix tại Việt Nam. Trong khi chờ đợi, VN Pharma vẫn sẽ có thuốc bán. Những thuốc này sẽ được phía Raymundo sản xuất với "cùng hoạt chất, công dụng và đặt tên thương mại giống như các thuốc do Health 2000 Canada mà Khang đã bán cho Công ty VN Pharma trước đó", tức "nhái" sản phẩm của Health 2000 Canada. Sau thỏa thuận trên, Hùng liên hệ qua Cường đặt mua 4 loại thuốc "nhái" như Raymundo đã hứa hẹn, gồm: Kafotax-1000, Kaclerox-250, H2K Levofloxacin và H2K Ciprofloxacin. Đây là các thuốc kháng sinh, chống nhiễm khuẩn nặng. Nhưng lúc này, việc làm ăn với Raymundo nảy sinh vấn đề khác. Không những thuốc của Helix chưa có visa mà công ty Helix cũng chưa được cấp Giấy phép hoạt động tại Việt Nam. Helix, vì thế, không thể nhập khẩu 4 loại thuốc "nhái" này vào Việt Nam. Xử lý vấn đề này, Hùng và Cường lập 5 hợp đồng nội bộ giữa VN Pharma với Helix để đặt hàng và ràng buộc tiến độ giao hàng. Hùng đồng thời chỉ đạo nhân viên VN Pharma làm giả 15 Hợp đồng mua bán và 26 Phụ lục giữa VN Pharma với Công ty Austin Hong Kong, doanh nghiệp đã được Bộ Y tế Việt Nam cấp Giấy phép hoạt động từ năm 2002. Nội dung cơ bản của 15 hợp đồng giả là VN Pharma sẽ nhập khẩu của Austin Hong Kong 838.100 hộp thuốc, trị giá 2,57 triệu USD, tương đương 54 tỷ đồng. Thực tế, qua xác minh của cơ quan điều tra, Austin Hong Kong "không có Văn phòng đại diện tại Việt Nam; không phát sinh quan hệ mua bán thuốc theo các hợp đồng trên với Công ty VN Pharma". VKSND Tối cao quy kết VN Pharma lập các hợp đồng mua bán giả nhằm "sử dụng pháp nhân của Austin Hong Kong trong hợp thức thủ tục nhập khẩu, thông quan, thanh toán tiền mua thuốc". Cựu chủ tịch VN Pharma, Nguyễn Minh Hùng, khóc tại phiên xét xử giai đoạn 1 của vụ án, cuối năm 2017. Ảnh: Thành Nguyễn. Soạn thảo xong, nhân viên của Hùng in các hợp đồng giả này ra giấy A4 trắng có sẵn hình dấu và chữ ký của Tổng giám đốc Austin Hong Kong. Các giấy này do Phạm Anh Kiệt, Tổng Giám đốc Công ty Dược Sài Gòn, cung cấp. Khi các tờ đóng dấu khống này đã cạn, VN Pharma in màu hình dấu và chữ ký Tổng giám đốc Austin Hong Kong để tiếp tục việc lập hợp đồng giả. Kết quả trưng cầu giám định của cơ quan điều tra cho thấy hình dấu đóng trên các hợp đồng khống này không trùng khớp với hình dấu thật của Austin Hong Kong, tức các con dấu trên 15 hợp đồng và 26 phụ lục, đều là giả. Xong việc này, VN Pharma lại vấp thêm một vấn đề từ đối tác Raymundo. Các giấy tờ Raymundo cung cấp đều thể hiện thuốc do Helix sản xuất, nhưng Visa của Cục Quản lý Dược lại nêu thuốc được sản xuất bởi Health 2000 Canada. Việc sai lệch nhà sản xuất là rào cản cuối cùng của VN Pharma trong việc nhập khẩu hơn 838.000 hộp thuốc nhái về Việt Nam. Khi này, Cường nảy ra ý tưởng "thay áo" cho nhà sản xuất. Cường trực tiếp chỉnh sửa logo của Helix thành logo của Health 2000 Canada trên toàn bộ các hoá đơn thương mại, phiếu đóng gói hàng hóa và giấy chứng nhận kiểm nghiệm xuất xưởng trong các hợp đồng và phụ lục, nhà chức trách cáo buộc. Cường đồng thời chỉnh sửa giá thuốc để phù hợp với giá thuốc đã nâng khống. Chỉnh sửa xong, Cường sử dụng con dấu giả Health 2000 Canada vẫn cầm của Khang, từ năm 2010, đóng trực tiếp lên trên toàn bộ các tài liệu này. Nhận số tài liệu này từ Cường, từ tháng 1/2013 đến tháng 9/2014, Hùng chỉ đạo nhân viên VN Pharma mở 21 tờ khai hải quan tại Cục Hải quan TP HCM, để hợp thức thủ tục nhập khẩu, thông quan 838.100 hộp 4 loại thuốc do Helix sản xuất "nhái" lại các thuốc nhãn Health 2000 Canada. Song cáo trạng xác định, các loại thuốc nhãn Health 2000 Canada được cấp phép tại Việt Nam, cũng là thuốc giả, đều được Nguyễn Lê Xuân Khang xin visa trót lọt bằng hồ sơ giả, tại Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế). Kết quả tương trợ tư pháp từ Canada xác định, Công ty Health 2000 "không có nhà máy sản xuất thuốc tại Canada và không sản xuất bất kỳ loại dược phẩm nào". Do đó, khi VN Pharma nhập lô hàng trên của Helix, thực chất là mua "thuốc giả của thuốc giả". Từ đây, hàng triệu viên thuốc được VN Pharma bán cho các doanh nghiệp, bệnh viện, nhà thuốc và chính thức đặt chân vào thị trường 91 triệu dân. Võ Mạnh Cường hầu toà hồi tháng 9/2019 trong vụ án mua bán 9.300 thuốc ung thư giả. Ảnh: Hữu Khoa Lô hàng "thuốc giả của thuốc giả" trị giá hơn 1,2 triệu USD này được VN Pharma nâng khống giá lên hơn 2,5 triệu USD, tương đương 54 tỷ đồng. Tính đến thời điểm bị điều tra, từ lượng thuốc đã bán trót lọt, VN Pharma bị cáo buộc hưởng lợi bất chính 31, 5 tỷ đồng. Đối với Raymundo Y.Mararac, tài liệu điều tra cho thấy năm 2009-2012, người này 13 lần nhập cảnh Việt Nam. Cơ quan điều tra đã thực hiện tương trợ tư pháp nhưng chưa có kết quả trả lời nên chưa đủ căn cứ xử lý. Trước đó, giai đoạn 1 của vụ án buôn bán thuốc giả xảy ra tại VN Pharma đã được xét xử tại TAND TP HCM. Cường bị phạt 20 năm tù, Hùng 17 năm; các bị cáo khác nhận mức án từ 3 năm tù treo đến 12 năm tù với cáo buộc buôn bán thuốc giả là H-Capita 500 mg. Vụ án lần này, Hùng, Cường và 7 đồng phạm bị truy tố về tội Buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh. Liên quan trách nhiệm, ông Trương Quốc Cường (cựu cục trưởng Cục Quản lý dược, Thứ trưởng Bộ Y tế) cùng Lê Đình Thanh (cựu cán bộ hải quan TP HCM) và Nguyễn Việt Hùng (cựu cục phó Quản lý Dược) bị truy tố về tội Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng. Nguyễn Thị Thu Thủy (cựu phó phòng thuộc Cục Quản lý Dược) và Phạm Hồng Châu (cựu trưởng Phòng đăng ký thuốc) bị truy tố về tội Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ. Thanh Lam |
