Buổi sáng ở nhà Mận, Thiều vừa ngủ dậy. Con bé nằm kế bên, một tay vòng qua gối ôm lấy cánh tay Thiều. Nó liếc nhìn gương mặt con bé, còn phảng phất nỗi buồn nhưng đã rạng lên dưới ánh mặt trời. Tiếng Piano nhẹ nhàng vang lên, trong trẻo như sương sớm. Thiều ngoảnh mặt lại nhìn Mận một lần nữa, rồi chạy ra về.  Ai đã từng đọc đoạn văn của Nguyễn Nhật Ánh miêu tả về cảnh phim này trong Tôi Thấy Hoa Vàng Trên Cỏ Xanh, hẳn sẽ cảm thấy được không khí ấy. Đạo diễn Victor Vũ đã mang trọn sự sáng trong của chút tình cảm sáng trong đầu đời ấy, từ ngôn ngữ viết sang ngôn ngữ hình ảnh một cách mượt mà. Không nhiều lời thoại, mà bằng những chi tiết gợi, bằng diễn xuất nét mặt của các diễn viên, bằng âm nhạc chạm đúng “nốt” của Christopher Wong, và bằng cái tình của người con xa quê. Đó cũng là điều anh cố gắng làm trong suốt bộ phim, đem đến đúng xúc cảm về câu chuyện trưởng thành đầy hoài niệm này. Hoa Vàng kể lại câu chuyện tuổi thơ ở làng quê Việt nghèo, lấy thời điểm năm 1989. Hơi khác biệt với ý định ban đầu là cuối thập kỷ 70, bởi sẽ dễ dựng và chọn bối cảnh hơn, và gần gũi hơn. Thiều (Thịnh Vinh) và Tường (Trọng Khang) là hai anh em “đúng chuẩn” ngày xưa: một cao gầy, một mũm mĩm, lúc nào cũng chơi chung với nhau. Cảnh phim đầu tiên, chúng ta thấy Tường tỏ ra “người lớn” hơn khi nhường nhịn anh mình ở trò ném đá. Sau đó dù bị lừa vẫn không nổi giận, mà còn chịu hy sinh thay cho anh. Tường đại diện cho những gì đẹp nhất của một đứa trẻ, với lòng tốt không tì vết. Thiều hoàn toàn ngược lại, nhỏ nhen và ích kỷ hơn. Một ai đó nhận xét từ quyển sách, không phải kẻ chuyển bắt nạt là thắng Sơn, mà Thiều mới là nhân vật phản diện chính. Có ý đúng nhưng không chính xác lắm bởi Thiều không hề “ác”. Em là đại diện cho những gì “thật” nhất của một đứa trẻ, ở độ tuổi ất ơ lớn chưa phải lớn nhỏ chẳng phải nhỏ. Lạ lùng là, phần đông chúng ta sẽ nhìn thấy chính mình ở Thiều nhiều hơn, chứ không phải Tường. Thiều “cảm nắng” cô bé hàng xóm là Mận (Thanh Mỹ), và bối rối trước những rung động đầu đời. Một vụ hỏa hoạn đã đẩy cả nhà Mận vào chỗ khốn đốn, cô bé phải đến ở nhờ nhà Thiều. Thay vì thân thiết với bạn cùng lớp, Mận tỏ ra thích chơi với Tường hơn. Từ đó, những cảm xúc tiêu cực xuất hiện và ám ảnh Thiều, cuối cùng dẫn đến các hành động bộc phát sai trái. Dễ dàng để thấy rằng, Hoa Vàng có cốt truyện tâm lý phức tạp hơn mặt bằng chung. Quyển sách của Nguyễn Nhật Ánh giảm bớt tính nghiêm trọng bằng lối viết nhẹ nhàng, dí dỏm. Nhưng lên hình sẽ không có điều đó. Nhiệm vụ của Victor Vũ là vừa phải đảm bảo những chuyển biến tâm lý thật tinh tế và chân thực, vừa vẫn phải tạo ra không gian trẻ thơ ngây ngô, trong sáng. Làm sao để người xem hiểu được rằng, mặc cho những va chạm và tổn thương, không hề có những điều xấu xí ở những đứa trẻ, và tình yêu thương giữa chúng là vô điều kiện và đẹp đẽ. Victor Vũ làm điều đó, trước hết bằng cách tái hiện lại ký ức làng quê của rất nhiều người thuộc thế hệ cũ, thế hệ của Nguyễn Nhật Ánh. Anh dành rất nhiều công sức cho các chi tiết bối cảnh, là chợ quê đông đúc, là đường làng quanh co, ruộng đồng xanh ngát... Nhiều người, đa phần là các nhà làm phim, sẽ hơi dị ứng với các cảnh fly cam, cho rằng hơi bị lạm dụng. Nhưng khán giả bình thường sẽ thấy ổn, bởi nó lấp đầy hồn họ bằng các khung cảnh từng có trong trí nhớ. Và cả những trò chơi con trẻ đã từng gắn liền với tuổi thơ. Có thể nói tuy là câu chuyện về trẻ con, nhưng Hoa Vàng không dành cho khán giả là trẻ con. Giống như chất truyện của Nguyễn Nhật Ánh, đây là phim dành cho người lớn từng là những đứa trẻ. Bởi chỉ có họ mới hiểu được những hình ảnh thân thương xuất hiện trong phim. Hiểu mối tình quê lén lút của chú Đàn. Hiểu cái nghèo khó phải ăn cháo muối. Hiểu cái cảnh bị thầy nhéo tai đánh đòn, mà có người từng bảo là “bạo lực”. Hiểu cả cảm giác sợ hãi mà các câu chuyện ma quỷ thôn quê mang lại. Đứa trẻ nào chưa từng ù té chạy ra khỏi chỗ tối, vì nhớ lại con cọp tinh, hay bất kỳ con ma nào khác từ miệng người lớn? Phải nói rằng chất hồi hộp của Hoa Vàng, đến từ sở trường phim kinh dị của Victor, vẫn phù hợp với không gian phim, chứ không hề phá hoại nó. Điểm xuất sắc nhất của Victor Vũ trong phim này, lại không đến từ những khung hình tuyệt đẹp từng thấy ở trailer. Trong toàn phim nó vẫn đẹp, vẫn lung linh, từ màu sắc, ánh sáng cho đến cách chọn góc quay, bố cục. Và không phải đẹp theo kiểu sến súa chỉ để đẹp, như nhiều phim khác, vẻ đẹp hình ảnh của Hoa Vàng phục vụ cho nội dung, cho chất tình cảm. Victor Vũ xứng đáng nhận được lời khen, ở khía cạnh khác: anh dám dũng cảm thể hiện mạch cảm xúc bằng ngôn ngữ điện ảnh đích thực, mang tính gợi, không giải thích dài dòng chiều chuộng khán giả, dù phải đối mặt với nguy cơ sẽ có nhiều người không hiểu. Và quả thật đã có nhiều người không hiểu và lên tiếng chê bai. Tình yêu thương, thông điệp chính của phim, không hề hiển hiện ở các câu thoại hay thậm chí hành động rõ ràng. Mà phải tìm kiếm, phải để ý, phải cảm nhận, mới có thể thấy. Nó giống như thứ ánh sáng ấm áp nhưng chỉ đang lấp ló sau lớp màn che, là sự nghèo khó, là những cảm xúc trưởng thành rối loạn ở bề mặt, hay cả những hành vi của Thiều dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Nhiều người trách Thiều vì “miếng ăn” mà đánh em, nhưng đâu phải vì miếng ăn? Giống như thể hiện xuất sắc của Thịnh Vinh, nếu em cười người ta sẽ thấy sự dịu dàng và ngây thơ, nhưng ánh mắt giận dữ thì sắc lạnh hút hồn, ở Thiều là tập hợp muôn vàn cảm xúc trái ngược. Đều chỉ xuất phát từ tình thương. Sẽ chẳng thể ghét Thiều nổi nếu người xem thấy cảm động khi em chịu bầm dập chỉ để mang hai củ khoai về cho Tường và Mận. “Đó là khoai cho thằng Tường với con Mận,” em hét lên. Ba người sao chỉ có hai củ khoai? Em còn không giữ lại một củ cho mình. Đó là tình yêu, cũng sáng trong và vô điều kiện như tình yêu Tường dành cho con Cu Cậu. Và chỉ có tình yêu lớn, khi ngỡ bị phản bội, mới dẫn đến những hành động sai lầm lớn. Nhiều người cũng chỉ thấy người cha trong phim luôn dọa nạt, đòi đánh đập con cái, và gạt phăng hết đi khi con cái hỏi. Ấy là họ chưa từng có, hay chưa gặp những người cha lao động bình dị ấy. Nhiều người khác sẽ thấy thân thuộc. Người cha có vẻ xa cách ấy, chỉ biết nói toàn lời khô cằn, cũng là người đã nhịn ăn dành hết cho ba đứa trẻ khi lũ lụt. Ông bán bò để lo cho con, đổ hết mồ hôi kéo nó đi chữa trị giữa bao ánh mắt nhòm ngó, chi tiết chủ đạo thể hiện tư duy điện ảnh tuyệt vời của Victor Vũ. Nhà nghèo, nhưng ông và vợ vẫn cưu mang Mận không một lời than phiền. Cái tình là ở đó, và hồn Việt là ở đó. Nó không hiển hiện, không cần được nói ra như “cha yêu con” hay “cha thương con”, nhưng nó tràn đầy và ấm áp. Và chờ được khám phá, như rất nhiều thông điệp khác về gia đình ở trong phim. Có thể bản phim đã cắt ngắn nhiều thứ hơn so với bản truyện, nhưng không thể nói nó dở hơn. Hoa Vàng vẫn đầy đặn ở tính điện ảnh. Với các chi tiết có dụng ý về hình ảnh biểu tượng “hoa vàng” được sử dụng khéo léo và tinh tế. Với cách dẫn dắt gọn gàng, chỉn chu, thể hiện sự lên tên của Victor Vũ, và cả cách anh chỉ đạo các diễn viên nhí nhập vai tuyệt vời. Trong bộ ba nhân vật chính, không có diễn viên nào bị “hụt” hay lép vé so với những người còn lại. Cùng với Thịnh Vinh, Trọng Khang và Thanh Mỹ đều hoàn thành tốt vai diễn của các em. Ngoài ra phải ngợi khen phần thoại do đạo diễn Việt Linh chuyển thể, chính xác là ngôn ngữ trẻ thơ, và được các em thể hiện đúng âm sắc con nít. Vì thế, bộ phim có được chất đối thoại ngây ngô hài hước khiến người xem phải bật cười. Và cả sự tự nhiên dễ chịu trong tương tác trên mản ảnh giữa các em, trở thành “nhân vật” thật sự, là rất đáng giá mà ít phim Việt nào làm được. Tôi Thấy Hoa Vàng Trên Cỏ Xanh, có lẽ khoan hãy nói về những bước ngoặt hay “cú hích” cho điện ảnh Việt, điều rõ ràng là có thật, mà trước hết, đơn giản là một bộ phim hay và đậm chất Việt Nam, dành cho người Việt Nam. Chúng ta sẽ không thấy sự xa lạ nào, dù được chỉ đạo bởi một người không hề trải qua tuổi thơ ở Việt Nam, như Victor Vũ. Nhưng chúng ta thấy được cái tình anh dành cho quê hương, đủ để xóa đi khoảng cách ấy. Một phim mang đến những phút giây dễ chịu và nhẹ nhàng, và có thể là đôi giọt nước mắt dù là ở câu chuyện hay ở việc gợi lại các kỷ niệm. Chỉ như vậy thôi, Hoa Vàng đã xứng đáng để được ủng hộ, được tìm về. Đặt vé ngay!Xem thêm bài viết khác:Hotel Transylvania 2: Hay Hơn và Hài Hước Hơn Phần Đầu Tiên Inside Out: Sáng Tạo Hoàn Hảo Và Rung Động Từ Pixar Maze Runner The Scorch Trials: Hoành Tráng Hơn Và Chạy Nhiều Hơn!
– Nguyễn Thị Huệ Ninh – Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh là bộ phim nghệ thuật đầu tiên của đạo diễn Victor Vũ làm theo đơn đặt hàng của Nhà nước, sản xuất năm 2015. Phim được chuyển thể từ truyện dài ăn khách cùng tên của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh, là “hiện tượng” của điện ảnh Việt Nam năm vừa qua. Phim đoạt nhiều giải thưởng tại các liên hoan phim quốc tế như giải “Phim hay nhất” tại Liên hoan phim “Silk Road” tổ chức ở Trung Quốc, giải “Phim truyện hay nhất” của Ban giám khảo trẻ tại Liên hoan phim quốc tế thiếu nhi Toronto (Canada), nhưng lại không đoạt vị trí cao nhất ở Cánh diều vàng của Hội Điện ảnh Việt Nam. Tìm hiểu bộ phim dưới con mắt nghề nghiệp, chúng ta sẽ lí giải được phần nào điều này. Từ một kịch bản xúc động, giàu tính nhân văn… Công việc chuyển thể kịch bản được nhà biên kịch Việt Linh thai nghén khá lâu (từ 2012). Ban đầu nhiều người đánh giá đây là kịch bản khó thực hiện. Khi thành phim, cũng có không ít ý kiến cho rằng không hay bằng nguyên tác. Tình cảm thuở mới lớn trong truyện được thể hiện tinh tế, trong trẻo nhưng chuyển sang ngôn ngữ điện ảnh lại chưa tới. Ở truyện, tuyến nhân vật chú Đàn, chị Vinh được làm rõ, phát triển hợp lí, có quan hệ mật thiết với các nhân vật chính, song ở phim tuyến này lại chẳng mấy ăn nhập với nội dung. Ở truyện, việc nhân vật Nhi bị tâm thần và hồi tỉnh được miêu tả thuyết phục. Tường và Nhi từng học chung. Do được bạn trai bảo vệ nhiều lần trong quá khứ, nên khi Tường “lặp lại” hành động cao đẹp ấy ở hiện tại, Nhi đã hồi phục trí nhớ. Nhưng ở phim mọi việc xảy ra đột ngột, có phần phi logic. Nhi bỗng dưng gặp Tường, rồi sau một cú ngã, Nhi tỉnh lại như không có chuyện gì xảy ra… Tuy nhiên mọi sự so sánh đều không hoàn toàn thỏa đáng vì mỗi loại hình nghệ thuật đều có tính đặc thù. Điều đáng nói ở đây là nguyên tác cũng như kịch bản phim đều được các tác giả xây dựng không theo “chuẩn” của một câu chuyện “ăn khách” ngày nay. Cả truyện lẫn kịch bản phim đều không có những tình tiết gay cấn, nhiều éo le, uẩn khúc. Những cảnh hài “mua vui cũng được một vài trống canh”, những màn khoe thân nóng bỏng lại càng tuyệt đối không. Nhân vật cũng không phải là những “soái ca”, “mĩ nhân” thời thượng, diễn viên không phải là những ngôi sao, nhân tố hàng đầu đảm bảo cho sự thành công của bất cứ một bộ phim nào. Vậy mà Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh vẫn níu khán giả ngồi lại rạp đến những phút cuối, tạo được hiệu ứng tốt trong dư luận. Điều gì đã làm cho bộ phim này thành công đến vậy? Theo tôi, đó là tính tư tưởng của tác phẩm. Câu chuyện trong văn học cũng như trong điện ảnh đề cao tình anh em “máu chảy ruột mềm”, ngợi ca tình yêu nam nữ chân chính dám vượt mọi rào cản của xã hội để đến với nhau, tình làng nghĩa xóm “tối lửa tắt đèn” có nhau của người Việt… Một điểm nữa cũng làm nên thành công của phim là đã gợi cho khán giả nhớ về tuổi thơ của mình. Khán giả hiện nay hầu hết là những người ở lứa tuổi 7x, 8x. Họ có tuổi thơ giống như trong phim. Họ lạc vào câu chuyện trong phim để tìm lại chính mình của ngày hôm qua với những trò chơi con trẻ, với những rung động trong trẻo đầu đời. Nhiều khán giả ví bộ phim này, cũng như truyện của Nguyễn Nhật Ánh, giống như một chiếc vé đưa họ về tuổi thơ. Bởi vậy, truyện và phim thành công ở cả trong lẫn ngoài nước. Tuy nhiên, có lẽ vì những điều “vi phạm quy tắc” trong lí luận kịch học hay trong ngôn ngữ điện ảnh nên mặc dù gây được tiếng vang lớn trong nền điện ảnh vốn trầm lắng của nước nhà nhưng Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh không được giải cao nhất ở hội nghề nghiệp của Việt Nam. Bộ phim Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh được đánh giá là có nhiều hình ảnh đẹp, trong trẻo, giàu chất thơ. Nhờ những cảnh đẹp trong phim, nhà quay phim Nguyễn K’Linh nhận được giải Cánh diều vàng năm 2015 cho quay phim xuất sắc nhất. Thế nhưng, vẫn có rất nhiều ý kiến bàn luận về mặt này. Đạo diễn Lê Hoàng nhận xét: “Phim quay khá đẹp, nhưng tuyệt đẹp thì chưa tới”. Một số ý kiến khác cho rằng phim có nhiều khuôn hình phong cảnh đẹp, nhưng cái đẹp ở đây lại mượt mà thái quá, phản tác dụng với câu chuyện nhiều bi kịch và những con người vất vả, thiếu thốn trong phim. Nó chẳng khác gì những thước phim quảng bá du lịch. Phân tích cụ thể về nghề, họa sĩ Vũ Huy (Hãng Phim truyện Việt Nam) phê phán: “Về mặt ánh sáng, phim có nhiều cảnh sai. Cảnh có cửa sổ thì ánh sáng lại từ hướng khác vào. Cảnh đêm trăng sáng, góc này có ánh trăng thì góc khác phải thôi hoặc chếch sáng thì lại có nhiều nguồn sáng cùng lúc. Cảnh nhà có một cái đèn dầu thì ánh sáng có từ khắp mọi nơi. Phim hoàn toàn bất chấp các quy tắc về ánh sáng trong ngôn ngữ điện ảnh, chỉ cần họ cho là đẹp. Rồi cứ vào rừng là khói được nhả không theo quy tắc nào”(1)… Các yếu tố khác như cấu trúc, ngôn ngữ điện ảnh, khâu thiết kế mĩ thuật, phục trang, bối cảnh, công tác quay phim… đều được họa sĩ này phân tích thấu đáo, có cơ sở. Đặc biệt là một số cảnh quay được xử lí kém tinh tế như cảnh diễn tả cái chết của mẹ Nhi hay cảnh Thiều phang gậy vào em. Cảnh chết của mẹ Nhi thay vì được diễn tả một cách thẩm mĩ như quay một cánh hoa rơi lại lặp đi lặp lại hình ảnh nhân vật ngã và ngước lên, quay cận cảnh nhân vật nằm chết như… phim bạo lực. Cảnh Thiều phang gậy vào em giá như thay vì quay rõ và cận cảnh, thanh gỗ gãy đôi bằng việc thể hiện một tiếng động sẽ tinh tế hơn. Sau cùng, ông đánh giá phim “phần lớn tả thực, nhưng lúc lại có chút ma mị, lúc lại mang màu sắc cổ tích và tất cả đều chưa tới”(2)… Nhiều ý kiến khác cho rằng nếu phim không “lạm dụng” cảnh đẹp thơ mộng đến vậy thì câu chuyện sẽ thật, có chiều sâu và giàu chất điện ảnh hơn. Những điều mà mọi người phân tích liệu đạo diễn Victor Vũ có biết? Một người được đào tạo điện ảnh từ Mĩ về, từng làm nhiều bộ phim hấp dẫn theo kiểu Hollywood với doanh thu luôn xếp hàng “top” tại Việt Nam, bản thân đã giành được không ít giải thưởng của hội nghề nghiệp có lẽ nào lại không biết tới những quy tắc sơ đẳng đó? Xét về tâm lí học, con người khi hồi tưởng lại tuổi thơ của mình, dù vất vả hay đau khổ đến đâu cũng nhìn nó bằng một thứ ánh sáng huyền ảo chứ không phải ánh sáng thực. Tuy nhiên, khi có một số ấn tượng nào đó găm vào trí não người ta thì lúc hiện về lại hết sức chính xác, chi tiết, không thể phai mờ (như tai nạn, sự hối hận hay niềm vui tột cùng). Do đó, không khó để hiểu vì sao đạo diễn Victor Vũ lại cho thể hiện những cảnh quay gây tranh cãi đó. Từ trước tới nay, anh đều làm phim thị trường, phim dành cho khán giả, nên việc chiều lòng khán giả, bất chấp một số quy tắc nhất định có lẽ là chủ ý của anh. Điều này lí giải tại sao phim của anh luôn có lượng khán giả đông đảo. Và nghệ thuật là gì nếu không để phục vụ khán giả, không dành cho họ, nói tiếng nói của họ và vì họ? Ai cũng biết, việc hình thành hệ thống quy tắc ở bất kì lĩnh vực nào đều nhằm mục đích khiến cho công việc hiệu quả hơn. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp cụ thể, việc tuân theo quy tắc một cách máy móc lại không hữu ích bằng việc phá vỡ quy tắc. Bằng chứng là không ít phim Việt của ta tuân theo quy tắc một cách khá chặt chẽ như Đường đua, Lạc giới, Đoạt hồn, Bụi đời Chợ Lớn, Hương ga… và cố gắng kể một câu chuyện hấp dẫn với nhiều tình tiết gay cấn, nhân vật có nhiều nét đặc biệt, nhiều chiêu trò “dẫn dụ” khán giả như diễn viên ngôi sao, chi tiết rùng rợn, yếu tố sex… nhưng đều chưa thực sự thành công như mong muốn. Còn Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh, dù vi phạm quy tắc sáng tác nhưng vẫn được công chúng chấp nhận và thành công rực rỡ. Rõ ràng, việc tuân theo quy tắc đôi khi không cần thiết, nhất là ở lĩnh vực sáng tạo nghệ thuật. Một người nghệ sĩ khi đã có thể tạo ra những “phản quy tắc” thì chắc chắn anh ta phải hiểu rõ những quy tắc trong lĩnh vực chuyên môn của mình hơn ai hết. Và điểm khác biệt giữa một nghệ sĩ giỏi và nghệ sĩ bình thường là ở chỗ người nghệ sĩ bình thường là “nô lệ” của quy tắc còn người nghệ sĩ giỏi thì không. Họ biết cách làm chủ các quy tắc để tự do vươn tới cái đẹp. Đạo diễn Victor Vũ và Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh là một minh chứng cho điều đó. N.T.H.N Nguồn: http://vannghequandoi.com.vn/Binh-luan-van-nghe/toi-thay-hoa-vang-tren-co-xanh-thanh-cong-tu-su-phan-quy-tac-9645.html |
