Báo cáo đánh giá danh mục thuốc năm 2024

Hiện nay có thể thấy các khó khăn thì không phải chỉ là từ yếu tố khách quan, không phải chỉ từ chuyện thiếu tiền hay thiếu nhân lực mà còn do các quy định, các thủ tục quá phức tạp và chậm sửa đổi. Theo các đại biểu, những nỗ lực này, nếu chỉ xuất phát từ ngành y tế thì không đủ mà rất cần có sự quan tâm của Chính phủ, sự chỉ đạo đồng bộ để tất cả các ngành cùng vào cuộc. Mặc dù ngành y tế đã hết sức nỗ lực và cũng đã có một số cải thiện trong những lĩnh vực của ngành y tế, nhưng cần được Chính phủ nhìn nhận, phân tích rõ để giải quyết những tình trạng này tận gốc rễ.

Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan, đại biểu Quốc hội thành phố Hồ Chí Minh

Theo đại biểu Phạm Khánh Phong Lan, đại biểu Quốc hội thành phố Hồ Chí Minh đề nghị Chính phủ đánh gía kỹ hơn về tình hình cung ứng thuốc, vật tư y tế, cũng như danh mục thuốc bảo hiểm y tế. Theo đại biểu Phạm Khánh Phong Lan, ngoài việc thuốc và vật tư y tế có thời gian đã không được cung ứng đủ cho bệnh nhân. Cập nhật danh mục thuốc để cho bệnh nhân có thể kịp thời sử dụng những thành quả mới nhất của nhân loại cũng rất chậm nếu so với các nước. Đơn cử đối với các nước: Nhật chỉ mất khoảng 3 tháng, Pháp 15 tháng, Hàn Quốc 18 tháng, nhưng chúng ta mất trung bình từ 2 tới 4 năm để cho 1 loại thuốc mới có thể được vào danh mục thuốc bảo hiểm y tế và như vậy mất quyền lợi của người dân hưởng bảo hiểm y tế.

Từ đó, đại biểu Phạm Khánh Phong Lan đề nghị có bổ sung tình hình chính sách dự trữ quốc gia về các thuốc hiếm để giải quyết một số những bệnh đặc biệt, một số trường hợp đặc biệt; việc thiếu vaccine cho tiêm chủng mở rộng vẫn là một nguy cơ, hiện nay ở tại một số địa phương cũng vẫn chưa đầy đủ được trong vấn đề này. Bổ sung thêm chính sách đãi ngộ cho nhân viên y tế có gì khác chưa? để có thể thể hiện một cách đúng nhất việc quan tâm tới ngành y tế, cũng là quan tâm tới an sinh xã hội, tới sức khỏe, tới quyền lợi, tới tính mạng của bệnh nhân.

Đại biểu Nguyễn Lân Hiếu, đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Định

Đại biểu Nguyễn Lân Hiếu, đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Định, Giám đốc đại học Y Hà Nội làm rõ hơn nguyên nhân của sự chậm trễ trong việc cung ứng thuốc trong thời gian vừa qua. Nguyên nhân khách quan là có quá nhiều quy định về pháp luật liên quan đến lĩnh vực nhạy cảm này, rất khó để đưa ra quyết định mua sắm, đáp ứng đầy đủ các quy định của nhiều bộ, ngành khác nhau. Bệnh viện Đại học Y chúng tôi thì thuộc nhóm trực thuộc Bộ Y tế được phân cấp mạnh. Do đó, thủ trưởng đơn vị được tự phê duyệt và chịu trách nhiệm nên chúng tôi không bị thiếu dụng cụ, thuốc. Tuy nhiên, khó khăn nhất hiện nay đó là không thể mua được hàng chất lượng tốt và phát triển được các kỹ thuật mới; rất nhiều hàng chất lượng không tốt vẫn vượt qua khe cửa hẹp để trúng thầu với giá rẻ. Có những hãng sẵn sàng in sửa lại catalog để đáp ứng yêu cầu đưa vào danh sách đấu thầu. Chính vì vậy, theo đại biểu Nguyễn Lân Hiếu cho rằng, cần đẩy mạnh tiêu chí bảo hành, chuyển giao kỹ thuật, phân nhóm, chỉ có hãng chất lượng tốt mới chấp nhận bảo hành, bảo trì lên đến 5 năm, kèm theo các điều khoản đào tạo, chuyển giao. Nếu các tiêu chí này được pháp luật khuyến khích bằng các văn bản hướng dẫn cụ thể sẽ giúp ích rất nhiều cho ngành y tế.

Đại biểu Nguyễn Lân Hiếu cũng nêu lên thực tế, nhiều năm nay, việc cấp phép nhập khẩu cho phép sử dụng các dụng cụ mới tại Việt Nam bị bế tắc, ngay bản thân tôi vẫn phải đưa bệnh nhân sang nước ngoài để chữa vì không có các dụng cụ nhập khẩu dễ dàng vào Việt Nam. Các hãng lớn nhìn thấy các quy định về thủ tục, thời gian trung bình để được cấp phép đều lắc đầu ngao ngán, có những công ty không định hướng phát triển, thậm chí rút khỏi thị trường Việt Nam. Đối với bệnh viện tỉnh thì khó khăn càng nhiều hơn, vì quá nhiều khâu phê duyệt, kiểm tra. Do đó, việc mua sắm phụ thuộc vào các Sở Y tế, Sở Tài chính, Ủy ban nhân dân, sợ trách nhiệm dẫn đến tâm lý trì hoãn, hồ sơ để trên bàn không đọc, gần hết hạn thì tìm ra một vài lỗi nhỏ để trả về cơ sở, sửa xong nộp lại tìm thấy một lỗi khác, cứ như vậy hết thời gian quy định thẩm định, mọi việc lại trở về vạch số 0. Cứ vậy là hết thời gian và cuối cùng chúng ta không có hàng để sử dụng cho người bệnh. Chính vì vậy, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu đề xuất giao trách nhiệm chính cho những người sử dụng sản phẩm đấu thầu, giao cho bệnh viện quyền và chịu trách nhiệm về các quyết định của mình trước bệnh nhân và pháp luật.

Đại biểu Nguyễn Tri Thức, đại biểu Quốc hội TP Hồ Chí Minh

Cần giải ngân kịp thời nguồn vốn mua sắm trang thiết bị và sửa chữa cơ sở vật chất theo Nghị quyết 43 để phục vụ cho người bệnh

Phản ánh một khó khăn khác của ngành y tế, đại biểu Nguyễn Tri Thức, đại biểu Quốc hội Tp.Hồ Chí Minh, Giám đốc bệnh viện Chợ Rẫy TPHCM đề cập đến việc sau hơn 1 năm vẫn chưa giải ngân được nguồn vốn để mua sắm trang thiết bị và sửa chữa cơ sở vật chất hồi phục lại sau dịch và phục vụ cho người bệnh từ hai nguồn, đó là nguồn chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội 1.465 tỷ, nguồn tăng thu ngân sách Trung ương là 2.400 tỷ. Với vấn đề này, đại biểu Nguyễn Tri Thức đề nghị Chính phủ quan tâm giải ngân để kịp thời mua sắm trang thiết bị và sửa chữa cơ sở vật chất phục vụ cho người bệnh.

Đặc biệt lưu ý đến việc cần thiết đầu tư trang thiết bị trong điều trị ung thư, Đại biểu Nguyễn Tri Thức đề nghị Quốc hội, Chính phủ quan tâm trang bị 2 trung tâm xạ trị proton ở Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh để người dân Việt Nam có thể áp dụng và hưởng thụ được kỹ thuật tiên tiến nhất của thế giới.

Theo đại biểu Nguyễn Tri Thức, Hiệp hội Ung thư Thế giới năm 2020, tại Việt Nam có 182.563 ca ung thư mới mắc và trong đó 60% có dự định xạ trị. Tuy nhiên, khoảng 100 triệu dân Việt Nam hiện nay chỉ mới có 84 máy xạ trị bình thường và điều này chỉ đáp ứng được khoảng 60% cho tới 70%. Đặc biệt Việt Nam chưa có máy xạ trị proton. Xạ trị proton là một kỹ thuật xạ trị chiếu ngoài tiên tiến nhất hiện nay và kỹ thuật này cho phép đưa 1 liều xạ tối đa vào khối u, cho dù vị trí khối u hoặc kích thước khối u đó rất phức tạp và nguy hiểm, giảm tối thiểu sự tổn thương mô lành xung quanh. Đây là xu thế tất yếu và chúng ta phải đi đầu trong điều trị ung thư. Đặc biệt xạ trị proton rất có lợi khi bệnh nhân ung thư là trẻ em, vì xạ trị thường có thể làm ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ nhỏ. Chúng ta có một điều kiện rất thuận lợi, đó là các bác sĩ đang công tác trong ngành xạ trị ở Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh hoàn toàn có thể tiếp cận kỹ thuật này sau 6 tháng được đào tạo ở nước ngoài. Các nước xung quanh chúng ta, ví dụ như Singapore, Thái Lan, Đài Loan, Trung Quốc đều đã triển khai kỹ thuật xạ trị proton.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan

Ngành Y tế sẽ tiếp tục tích cực tham mưu, phối hợp cùng với các bộ, ngành tham mưu cho Quốc hội và Chính phủ giải quyết những tồn tại

Giải trình làm rõ thêm về thực trạng cung ứng thuốc, vật tư y tế, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, theo Báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới, thiếu thuốc, thiết bị vật tư y tế là một thách thức dai dẳng. Đây không phải là hiện tượng mới xẩy ra ở nhiều nước, đặc biệt nghiêm trọng hơn trong và sau đại dịch COVID-19, ảnh hưởng đến việc chăm sóc sức khỏe của người dân. Ngay ở các quốc gia phát triển, có hệ thống y tế tiên tiến hiện đại như các quốc gia châu Âu, Anh, Pháp, Ý và cả Hoa Kỳ cũng có hiện tượng này. Nguyên nhân chủ yếu do nguồn cung nguyên liệu, giá thành sản phẩm tăng cao, chuỗi cung ứng bị gián đoạn, thiếu động lực khuyến khích các nhà sản xuất sản xuất các loại thuốc mang lại ít lợi nhuận hơn.

Tại Việt Nam, việc tổ chức đấu thầu thuốc hiện nay được thực hiện ở cả 3 cấp, trung ương đấu thầu tập trung quốc gia chiếm khoảng từ 16,5 đến 18% số lượng thuốc toàn quốc, cấp địa phương và các cơ sở y tế tự thực hiện việc mua sắm. Tình trạng thiếu thuốc, trang thiết bị vật tư y tế tại các cơ sở y tế công lập xuất hiện nhiều hơn sau đại dịch COVID-19, bên cạnh các nguyên nhân khách quan thì cũng có nguyên nhân do hệ thống văn bản pháp luật còn bất cập, việc tổ chức thực hiện mua sắm, đấu thầu còn vướng mắc; công tác phối hợp giữa các đơn vị trong quá trình thực hiện mua sắm chưa kịp thời, hiệu quả, đặc biệt là có tâm lý e ngại, sợ sai ở một số cá nhân, đơn vị và địa phương.

Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho biết, thời gian vừa qua, Bộ Y tế, các bộ, ngành đã trình Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ nhiều giải pháp đồng bộ để tháo gỡ các khó khăn, tồn tại, vướng mắc liên quan tới cơ chế mua sắm, đấu thầu thuốc, vật tư y tế. Về cơ chế, chính sách, bộ đã trình Quốc hội ban hành các luật liên quan đến Luật Đấu thầu, Luật Giá, Luật Khám bệnh, chữa bệnh và các Nghị quyết của Quốc hội, các văn bản của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các văn bản của Bộ Y tế, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư để tạo hành lang pháp lý. Đặc biệt là Nghị quyết 80, Nghị quyết 99 của Quốc hội; Nghị quyết 30, Nghị định 07, Nghị định 75 của Chính phủ, các thông tư của các bộ, ngành trong đó có Thông tư 14 của Bộ Y tế. Luật Đấu thầu năm 2023 có hiệu lực từ ngày 01/01/2024 sẽ giải quyết, tháo gỡ được nhiều vấn đề vướng mắc trong việc đảm bảo nguồn cung và việc thực hiện mua sắm thuốc, trang thiết bị y tế, đến nay các cơ sở y tế đã triển khai theo các quy định này.

Về đảm bảo nguồn cung thuốc và trang thiết bị y tế trên thị trường, hiện Bộ này đã tập trung đẩy nhanh tiến độ cấp gia hạn thuốc, đăng ký lưu hành thuốc và thiết bị y tế. Tổng số thuốc có đăng ký lưu hành, nguyên liệu làm thuốc còn hiệu lực tại thời điểm hiện nay khoảng trên 22.000 thuốc và trên 100.000 chủng loại trang thiết bị còn hiệu lực đã tạo điều kiện cho thị trường đảm bảo cung ứng cho các cơ sở y tế, cũng đã chỉ đạo các doanh nghiệp tìm nguồn cung; đặc biệt là đối với thuốc hiếm, đẩy mạnh việc cắt giảm, đơn giản hóa thủ

tục hành chính, thực hiện việc phân cấp toàn diện việc phê duyệt thẩm quyền quyết định mua sắm, kế hoạch lựa chọn nhà thầu cho các đơn vị, cơ sở y tế trực thuộc bộ. Đẩy nhanh tiến độ thực hiện mua sắm thuốc, đấu thầu tập trung quốc gia. Tăng cường công bố thông tin phục vụ đấu thầu, phối hợp cùng với các địa phương, các cơ sở y tế rà soát các vướng mắc liên quan tới việc đảm bảo thuốc, trang thiết bị y tế để giải quyết theo thẩm quyền. Đến nay, việc triển khai đồng bộ các giải pháp đã đạt được kết quả tích cực bước đầu, mặc dù vẫn còn tình trạng thiếu thuốc cục bộ tại một số cơ sở y tế địa phương. Theo báo cáo của 1078 cơ sở y tế trên toàn quốc với Bộ Y tế, trong tháng 10/2023 có 61,41% đơn vị báo cáo đã đủ cung ứng thuốc cho hoạt động khám, chữa bệnh, 38,59% đơn vị báo cáo có tình trạng thiếu cục bộ, có những đơn vị trước đây khó khăn nhưng hiện nay đã đấu thầu đảm bảo cơ bản cho công tác khám, chữa bệnh. Đơn cử, Bệnh viện Bạch Mai từ đầu năm đến nay đã thực hiện được 35 gói thầu vật tư, hóa chất, máy móc. Đối với các bệnh hiếm gặp thì bộ cũng đã trình cơ chế để tháo gỡ trong vấn đề đảm bảo được nguồn cung cho các vấn đề thuốc hiếm. Đặc biệt là liên quan đến vấn đề cơ chế tài chính ngân sách để đảm bảo thực hiện cho vấn đề thuốc hiếm.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cũng thông tin thêm vè việc thiếu máu của Cần Thơ và các tỉnh miền Đông Nam Bộ. Để giải quyết vấn đề này bộ đã có 5 văn bản chỉ đạo và đã giao nhiệm vụ cho Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương, Trung tâm máu quốc gia, Bệnh viện Trung ương Huế, Bệnh viện Truyền máu - Huyết học Thành phố Chí Minh, Bệnh viện Chợ Rẫy và các trung tâm truyền máu khác đảm bảo hỗ trợ cho Cần Thơ và các tỉnh phía Nam. Đến nay, theo số liệu báo cáo của Bệnh viện Huyết học - Truyền máu thành phố Cần Thơ đã cung cấp được cho 74 bệnh viện trong khu vực đồng bằng sông Cửu Long gần 65.000 đơn vị máu. Bộ cũng đã phối hợp với Ban Chỉ đạo quốc gia vận động hiến máu tình nguyện, Hội Chữ thập đỏ để huy động máu đáp ứng cho các địa phương trong vùng.

Tuy nhiên đến ngày 30/10 thì Cần Thơ vẫn báo cáo tình trạng thiếu máu. Nguyên nhân chủ yếu là do khó khăn, vướng mắc liên quan đến đấu thầu tại địa phương, Bộ trưởng Bộ Y tế cho biết sẽ cùng với các đơn vị sẽ tiếp tục hỗ trợ máu cho khu vực này. Để khắc phục tình trạng này, đề nghị các tỉnh chỉ đạo quyết liệt các sở, ngành, Sở Y tế thực hiện việc mua sắm, đấu thầu đảm bảo đúng quy định. Rõ ràng có cùng một chính sách, có nơi làm tốt, có nơi còn vướng mắc. Rất mong các địa phương quan tâm chỉ đạo để thực hiện việc mua sắm, chủ động từ việc xây dựng kế hoạch, nhân lực, rồi thực hiện các vấn đề phối hợp làm sao đảm bảo được nhịp nhàng.

Về danh mục thuốc bảo hiểm y tế, bộ trưởng Đào Hồng Lan cho biết, tính từ năm 2014 đến nay đã có 5 lần bộ cập nhật danh mục thuốc bảo hiểm y tế. Việc rà soát danh mục hiện hành để loại các thuốc có hiệu quả thấp, có cảnh báo an toàn, rà soát các chẩn đoán điều trị, xác định hiệu quả điều trị của thuốc mới so với thuốc tương tự đã có trong danh mục thuốc. Đồng thời, đánh giá được khả năng cân đối quỹ bảo hiểm y tế. Không phải cứ thuốc mới nào được phát minh là đều được nghiễm nhiên đưa vào danh mục thuốc bảo hiểm y tế. Việt Nam được đánh giá là một trong số ít các nước trên thế giới có danh mục thuốc tương đối đầy đủ, toàn diện và mở rộng so với mức đóng bảo hiểm y tế với hơn 1.000 hoạt chất. Danh mục thuốc bảo hiểm y tế tại Việt Nam được ghi dạng dưới tên hoạt chất thành phẩm, không ghi hàm lượng dạng chế bào và tên thương mại, nên việc lựa chọn thuốc thành phẩm được Quỹ bảo hiểm y tế thanh toán tại các cơ sở y tế, không bị giới hạn bởi chủng loại thuốc rẻ hay đắt, thuốc nội hay thuốc ngoại mà căn cứ vào mô hình bệnh tật, nhu cầu khám bệnh, chữa bệnh và khả năng chi trả của Quỹ bảo hiểm y tế, cơ sở xây dựng danh mục để lựa chọn cho phù hợp. Đối với Nhật Bản, Pháp, các danh mục này họ ghi dưới dạng tên thương mại, vì vậy cần phải cập nhật thường xuyên.

Bộ trưởng Đào Hồng Lan cũng thông tin thêm về tiến độ 2 dự án bệnh viện Bạch Mai 2, Việt Đức 2. Ngày 21/2, Thủ tướng Chính phủ đã có thành lập tổ công tác rà soát khó khăn với sự tham gia của Bộ Y tế, Bộ Xây dựng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính và Bộ Tư Pháp. Đến nay, Tổ đã có 3 báo cáo với Thủ tướng Chính phủ về những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện dự án và đã đề xuất các phương án để cho phép kéo dài thời gian bố trí thực hiện dự án đến hết ngày 31/12/2025. Rà soát, điều chỉnh các hợp đồng đã ký theo đúng quy định của pháp luật về đấu thầu xây dựng và pháp luật liên quan và đề nghị bổ sung cân đối vốn để tiếp tục thực hiện, sớm đưa dự án vào phục vụ nhân dân. Thực hiện kết luận của Thủ tướng Chính phủ, hiện nay Bộ Y tế đang phối hợp cùng với các bộ, ngành để thực hiện thương thảo với các nhà thầu và thống nhất các nội dung điều chỉnh hợp đồng và triển khai thực hiện các giải pháp theo quy định, để sớm thực hiện vào các nội dung và đưa các dự án này triển khai. Theo bộ trưởng Đào Hồng Lan, với lĩnh vực đầu tư, y tế, quan tâm đến chế độ chính sách nhân viên y tế, nguồn lực y tế, Bộ xin tiếp thu và tiếp tục tích cực tham mưu, phối hợp cùng với các bộ, ngành tham mưu cho Quốc hội và Chính phủ triển khai thực hiện trong thời gian tới.