Show
THỂ LOẠI VÀ CÁCH PHÂN CHIA THỂ LOẠI VĂN HỌC
Đề bài: Hiện nay, trong nghiên cứu về thể loại, ta thường tiếp cận về thể loại ở những góc độ nào? Dựa trên những góc độ ấy, ta phân chia thể loại như thế nào? Thể loại tác phẩm văn học là khái niệm chỉ quy luật loại hình của tác phẩm, trong đó ứng với một loại nội dung nhất định có một loại hình thức nhất định, tạo cho tác phẩm một hình thức tồn tại chỉnh thể. Hiện nay, trong nghiên cứu về thể loại, ta thường tiếp cận thể loại ở 4 góc độ, với mỗi cách tiếp cận ta lại có sự phân chia thể loại riêng.
1. Quan niệm thể loại là một phương thức mô phỏng đời sống
2. Quan niệm thể loại là nguyên tắc thế giới khách quan Bakhtin là người đầu tiên nghiên cứu thể của tác phẩm văn học theo cùng một dẫy với các thể loại lời nói. Theo Bakhtin, có bao nhiêu lĩnh vực hoạt động của con người, thì cũng có bấy nhiêu thể loại lời nói. Thể của tác phẩm trước hết là một thể của lời nói như thế. Trong quan niệm của ông, văn xuôi, tiểu thuyết là thể loại lời nói, trong đó các chủ thể phát ngôn đã tách ra thành một quan hệ đối thoại. Còn sử thi, thơ trữ tình, văn học cách luật là thể loại của lời nói độc thoại, vì ở đây các chủ thể phát ngôn không thể tách thành một quan hệ đối thoại.
3. Quan niệm thể loại như hình thức tổ chức văn bản
4. Quan niệm thể loại như một loại hình nội dung TÁC PHẨM VÀ LOẠI THỂ VĂN HỌCLiterary Works and Literary Genres
Chức danh: Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đơn vị: Trường Đại học KHXH&NV
Chức danh: Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đơn vị: Trường Đại học KHXH&NV
Chức danh: Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đơn vị: Trường Đại học KHXH&NV .
Chức danh: Giảng viên, NCS Tiến sĩ Đơn vị: Trường Đại học KHXH&NV 6. Mục tiêu học phần:
Học liệu tham khảo
[6]. Từ điển thuật ngữ văn học. Lê Bá Hán, Trần Đình Sử, Nguyễn Khắc Phi. Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội. 2000. [7]. Những vấn đề thi pháp Đôxtôiépxki. M. Bakhtin. Nxb Giáo dục. 1993. [8]. Nghệ thuật tiểu thuyết. M. Kundera. Nxb Đà Nẵng. 1998. [9]. Thơ và mấy vấn đề trong thơ Việt Nam hiện đại. Nxb Khoa học Xã hội. 1974. [10]. Logic học các thể loại văn học. Kate Humburger (Vũ Hoàng Địch, Trần Ngọc Vương dịch). Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội. 2005. [11]. Thi pháp văn xuôi. Todorov. Nxb Đại học sư phạm. 2002.
8 . Tóm tắt nội dung môn họcPhần Tác phẩm văn học cung cấp cho người học những kiến thức cơ bản về tác phẩm văn học như một phạm trù cơ bản của lý luận văn học. Trong một cái nhìn tổng quan, tác phẩm văn học là một chỉnh thể thẩm mỹ với cấu trúc nhiều tầng bậc, với sự thống nhất của các yếu tố nội dung và hình thức. Đề tài, chủ đề, tư tưởng tác phẩm được khảo sát ở các phương diện: khái niệm, vai trò, sự biểu hiện, những trường hợp đặc biệt. Từng thành tố của tác phẩm được nghiên cứu với những vấn đề cơ bản: các loại hình nhân vật; đặc điểm của tính cách, tính cách và hoàn cảnh; các biện pháp thể hiện nhân vật và tính cách; các mối quan hệ và vai trò của kết cấu, những hình thức kết cấu chủ yếu trong văn học; khái niệm, đặc điểm và các bước diễn biến của cốt truyện; ngôn ngữ trong các loại tác phẩm văn học, nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ trong tác phẩm v.v… Những kiến thức lý luận đó là chìa khóa để người học có khả năng phân tích, giải mã tác phẩm đúng và hay. Loại thể văn học có vai trò hết sức quan trọng trong hệ thống lý thuyết và thực tiễn văn học. Về mặt lý thuyết, nghiên cứu quá trình hình thành, phát triển và sự tương tác của các thể loại văn học cũng đồng nghĩa với việc nghiên cứu lịch sử văn học. Về phía thực tiễn, thể loại chính là diện mạo, sức sống của một giai đoạn văn học, hay rộng hơn là một nền văn học. Môn học này cũng cung cấp cho người học những kiến thức lý luận cơ bản về loại thể văn học: từ những vấn đề khái quát chung đến những đặc trưng cơ bản, đặc điểm thi pháp nổi bật riêng của từng thể loại. Trên cơ sở của các phương thức phản ánh: trữ tình, tự sự, kịch, nội dung môn học tập trung khảo sát những thể loại chính, tiêu biểu như: thơ, tiểu thuyết, ký và kịch. Trong những hướng tiếp cận cụ thể, giảng viên vận dụng đồng thời nhiều phương pháp và thao tác nghiên cứu để phân tích những đặc trưng thể loại (nội dung và hình thức), đặc điểm thi pháp, cấu trúc văn bản… Từ đó khẳng định những ưu thế, triển vọng của hệ thống lý thuyết về loại thể trong nghiên cứu lý luận văn học nói chung.
Bài 1. Tác phẩm văn học là một chỉnh thể thẩm mỹ1.1. Quan niệm chung 1.1.1. Khái niệm “tác phẩm văn học” 1.1.2. Cấu trúc của tác phẩm văn học 1.2. Nội dung và hình thức của tác phẩm văn học 1.2.1. Nội dung của tác phẩm văn học 1.2.2. Hình thức của tác phẩm văn học 1.2.3. Mối quan hệ giữa nội dung và hình thức trong tác phẩm văn học
Bài 2. Đề tài, chủ đề và tư tưởng tác phẩm2.1.Đề tài 2.1.1. Khái niệm “đề tài” 2.1.2. Khuynh hướng trong sự lựa chọn đề tài 2.1.3. Một số hiện tượng đặc biệt 2.2. Chủ đề 2.2.1. Khái niệm “chủ đề” 2.2.2. Sự bộc lộ chủ đề 2.2.3. Những trường hợp đặc biệt 2.3. Tư tưởng tác phẩm 2.3.1. Khái niệm “tư tưởng tác phẩm” 2.3.2. Sự biểu hiện tư tưởng 2.3.3. Những trường hợp đặc biệt Bài 3. Nhân vật và tính cách3.1. Nhân vật 3.1.1. Quan niệm chung 3.1.2. Các loại hình nhân vật 3.2. Tính cách 3.2.1. Khái niệm “tính cách” 3.2.2. Đặc điểm của tính cách 3.2.3. Tính cách và hoàn cảnh 3.2.4. Tính cách trong thơ 3.3. Các biện pháp thể hiện nhân vật và tính cách 3.3.1. Nghệ thuật sử dụng chi tiết 3.3.2. Miêu tả ngoại hình 3.3.3. Miêu tả hành động 3.3.4. Biểu hiện nội tâm 3.3.5. Sử dụng ngôn ngữ Bài 4. Cốt truyện và kết cấu4.1. Cốt truyện 4.1.1. Quan niệm chung 4.1.2. Đặc điểm của cốt truyện 4.1.3. Các bước diễn biến của cốt truyện 4.2. Kết cấu 4.2.1. Khái niệm “kết cấu” 4.2.2. Các mối quan hệ và vai trò của kết cấu 4.2.3. Những hình thức kết cấu chủ yếu trong văn học Bài 5. Ngôn ngữ trong tác phẩm văn học5.1. Văn học là nghệ thuật ngôn từ 5.1.1. Quan niệm chung 5.1.2. Đặc điểm của ngôn ngữ trong tác phảm văn học 5.1.3. Ngôn ngữ trong các loại tác phẩm văn học 5.2. Vài nét về nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ trong tác phẩm văn học 5.2.1. Phát huy khả năng biểu hiện của các loại từ 5.2.2. Các phương thức khai thác ngữ nghĩa 5.2.3. Các biện pháp ngữ âm 5.2.4. Một số kiểu câu
Bài 6. Khái quát chung về loại thể văn học6.1. Khái niệm “loại thể văn học”
6.2. Tính chất tương đối về ranh giới và hiện tượng giao thoa giữa các thể loại. Bài 7. Thơ7.1. Khái niệm chung về thơ 7.1.1. Một số quan niệm về thơ của các trường phái và khuynh hướng tiêu biểu. 7.1.2. Khái niệm và mối quan hệ giữa nhà thơ, cái tôi trữ tình và nhân vật trữ tình trong thơ. 7.2. Yếu tố cảm xúc 7.3. Yếu tố tưởng tượng và liên tưởng 7.4. Cái đẹp và chất thơ 7.5. Đặc điểm ngôn từ
Bài 8. Tiểu thuyết8.1. Khái lược chung về tiểu thuyết 8.1.1. Khái niệm: 8.1.2. Nguồn gốc, quá trình hình thành và phát triển của tiểu thuyết 8.1.3. Những mô hình tiểu thuyết tiêu biểu 8.2. Vấn đề phản ánh hiện thực trong tiểu thuyết 8.3. Nhân vật của tiểu thuyết 8.4. Đặc trưng thẩm mỹ 8.5. Bản chất tổng hợp 8.6. Thời gian và không gian nghệ thuật 8.7. Nghệ thuật kết cấu, nghệ thuật kể chuyện (Điểm nhìn trần thuật, ngôn ngữ giọng điệu trần thuật, ngôn ngữ nhân vật…) Bài 9. Ký9.1. Khái niệm về ký 9.2. Ký văn học và ký báo chí 9.3. Sự phân loại trong ký văn học: 9.3.1. Ký tự sự: ký sự, phóng sự, hồi ký… 9.3.2. Ký trữ tình: tùy bút, nhật ký 9.3.3. Ký chính luận: bút ký chính luận 9.4. Nguyên tắc điển hình hóa trong thể ký: 9.4.1. Mối quan hệ giữa nguyên mẫu đời sống và hình tượng điển hình trong ký 9.4.2. Vấn đề hư cấu nghệ thuật 9.5. Một số đặc điểm về phong cách nghệ thuật Bài 10. Kịch10.1. Khái niệm về kịch: 10.1.1. Kịch - một loại hình nghệ thuật 10.1.2. Kịch - một thể loại văn học 10.2. Mối quan hệ giữa kịch bản văn học và nghệ thuật sân khấu 10.3. Xung đột kịch 10.4. Hành động kịch 10.5. Thời gian và không gian nghệ thuật 10.6. Ngôn ngữ
Phương pháp nghiên cứu văn học: Trang bị cho người học những kiến thức, kỹ năng cơ bản về nghiên cứu văn học. Nội dung chính: tổng quan về các khái niệm cơ sở (phương pháp, phương pháp nghiên cứu khoa học, phương pháp nghiên cứu văn học); các phương pháp nghiên cứu văn học (các phương pháp chung; các phương pháp nghiên cứu chỉnh thể văn học: trào lưu, tác giả, tác phẩm, nhân vật); các thủ pháp, kỹ thuật trong tổ chức, thực hiện bài nghiên cứu văn học.
Каталог: files tải về 4.16 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
 | ||||||||||||||||||||||||
