Bệnh ung thư:1
Ung thư là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ nhì trên thế giới, theo WHO ( tổ chức y tế thế giới ), chỉ sau bệnh nhồi máu cơ tim. Theo ghi nhận ở một số nước ung thư đã trở thành nguyên nhân tử vong hàng đầu.
Theo ước đoán có khoảng 9.6 triệu người chết vì ung thư, hay cứ 6 người chết thì trong đó có một người chết vì căn bệnh này.
Thuốc lá là yếu tố nguy cơ quan trọng hàng đầu.
Bệnh nhân thường nhập viện được chẩn đoán ung thư ở giai đoạn cuối, khi các triệu chứng biểu hiện rầm rộ. Ở giai đoạn này tiên lượng khả năng điều trị và sống còn của bệnh nhân thường rất thấp.
Áp lực kinh tế từ việc tầm soát, chẩn đoán và điều trị ung thư ngày càng tăng. Trong năm 2010, tổng lượng chi phí tiêu tốn do ung thư ước đoán đến 1.16 nghìn tỷ USD.
I. Ung thư giai đoạn cuối:
Theo định nghĩa của NCI ( National Cancer Institute ), ung thư giai đoạn cuối là tình trạng mà ung thư đã không thể trị khỏi và sẽ dẫn đến cái chết.
II. Tại sao ung thư gây chết người:2
Trước hết mọi người cần phải biết rằng không phải loại ung thư nào hay giai đoạn ung thư nào cũng gây chết người.
Hầu hết các loại ung thư nếu được bắt đầu điều trị ở giai đoạn sớm sẽ có tiên lượng rất tốt. Cho nên việc tầm soát và theo dõi sức khoẻ cá nhân là cực kỳ quan trọng.
Về cách thức mà ung thư gây tử vong, là tuỳ thuộc vào vị trí cơ quan bị ung thư.
1. Đường tiêu hoá:
Việc khối u phát triển trong lòng ống tiêu hoá sẽ gây cản trở việc hấp thu chất dinh dưỡng. Khối u xuất huyết ( mà không phát hiện ) lâu dài khiến người bệnh suy kiệt do mất chất dinh dưỡng, biếng ăn và tình trạng xuất huyết tiêu hoá.
Khối u phát triển sẽ làm phá huỷ lớp niêm mạc ống tiêu hoá, toạ điều kiện cho vi trùng và chất độc xâm nhập vào máu, gây nhiễm trùng.
2. Phổi:
Tình trạng khối u phát triển sẽ làm tổn thương các vùng nhu mô phổi xung quanh, gây xẹp phổi, suy hô hấp, và tạo điều kiện cho nhiễm trùng hô hấp.
3. Xương:
Ung thư tế bào xương tiến triển sẽ ảnh hưởng lên quá trình tạo các tế bào máu trong cơ thể. Thông thường hồng cầu sẽ ảnh hưởng đầu tiên. Gây thiếu máu, giảm khả năng cung cấp oxy và chất dinh dưỡng. Sau đó đến tiểu cầu và bạch cầu, gây xuất huyết bất thường.
Trong bệnh ung thư xương, cấu trúc xương khi bị tiêu huỷ sẽ giải phóng Calcium vào máu, tăng nồng nộ calci lên rất cao. Ban đầu khi điều trị có thể quản lý tình trạng tăng calci này, nhưng sau đó khi cơ thể suy kiệt, nồng độ calci cao sẽ gây hôn mê, và tử vong.
4. Gan:
Gan là cơ quan trọng yếu của cơ thể, và nó chịu trách nhiệm về việc điều hoà, sản xuất và dự trữ các chất. Ung thư gan sẽ làm đảo lộn hay khiến lá gan gần như suy kiệt. Dẫn đến tình trạng mất cân bằng trong chuyển hoá. Các chất độc sẽ không được xử lý, và các chất vốn được dự trữ lại giải phóng vào máu, người bệnh ung thư gan thường chết vì nhiễm độc do chức năng gan suy kiệt.
* Tình trạng suy kiệt: nhìn chung, một người khi mắc bệnh ung thư thường có một tình trạng đặc trưng là suy kiệt. Khối ung thư ngoài việc tiêu tốn nguồn dưỡng chất của cơ thể, gây suy giảm chức năng của cơ quan có khối u, nó còn giải phóng độc chất và trong nhiều trường hợp tạo điều kiện thuận lợi cho việc nhiễm trùng.
Khi cơ thể người bệnh đã quá suy kiệt, tự nó không chống lại được các biến đổi trong cơ thể, như một đợt nhiễm trùng huyết, suy hô hấp cấp, ... và khiến cho người bệnh tử vong.
III. Biểu hiện của ung thư giai đoạn cuối:3
Trong 2-3 tháng cuối đời, bệnh nhân ung thư thường sẽ có các biểu hiện sau:
1. Mệt mỏi:
Mệt mỏi là cảm giác thấy yếu đuối về cả thể chất, tinh thần, và cảm xúc.
Tình trạng mệt mỏi trong căn bệnh ung thư thường xuất hiện mà người bệnh nhân thường không rõ nguyên nhân cụ thể. Nó kéo dài và không cải thiện sau khi ngủ nghỉ.
Hầu hết các bệnh nhân ung thư giai đoạn tiến triển sẽ có triệu chứng này.
2. Đau đớn:
Cơn đau là triệu chứng đáng sợ nhất mà người bệnh nhân thường gặp phải khi vào giai đoạn cuối của ung thư.
Chỉ riêng cơn đau cũng khiến cho người bệnh cảm thấy bức bối, mất ngủ, biếng ăn, mất khả năng tập trung và nhiều vấn đề khác.
Trước khi người bệnh và thân nhân lo lắng về vấn đề điều trị và dự hậu, cần phải biết rằng triệu chứng đau không phản ánh tình trạng bệnh hay khả năng cái chết cần kề. Cơn đau có thể được kiểm soát hoặc giảm nhẹ một phần. Vì thế hãy báo với nhân viên chăm sóc y tế để họ xem xét điều trị giảm đau.
Việc giảm đau sẽ giúp ích rất nhiều cho bệnh nhân.
3. Thay đổi khẩu vị:
Tình trạng biếng ăn hay không muốn ăn của người bệnh sẽ ảnh hưởng đến tâm lý của người chăm sóc.
Việc biếng ăn thường gợi ý tình trạng không còn hứng thú vào cuộc sống. Người chăm sóc có thể nghĩ người bệnh đang từ bỏ hay cố gắng để cái chết đến gần.
Việc biếng ăn thường xảy đến tự nhiên khi cơ thể người bệnh đang ở giai đoạn cuối của quá trình bệnh. Cơ thể chuyển hoá chậm dần, chưa kể đến các triêu chứng đau và mệt mỏi góp phần. Biếng ăn thực tế không gợi ý đến tình trạng tâm lý khi đang bệnh.
Người bệnh và thân nhân khi gặp vấn đề khó xử trong ăn uống cần giải bày suy nghĩ và tình trạng của đôi bên.
4. Khó thở:
Khó thở cũng là triệu chứng thường gặp trong ung thư giai đoạn cuối. Người bệnh sẽ cảm thấy thở gấp gáp hơn, khó lấy hơi, hay có cảm giác có nước trong phổi.
Khó thở, cũng như triệu chứng đau, gây rất nhiều áp lực về thể chất và tinh thần của người bệnh. Tuy nhiên tình trạng khó thở có thể giảm nhẹ.
5. Các vấn đề khác:
Ngoài những triệu chứng rất thường hay gặp kể trên, người bệnh còn có thể có những vấn đề khác:
thay đổi khứu giác và vị giác
khô miệng
tiêu chảy
táo bón
nôn ói
Người dịch và biên soạn: BS.Nguyễn Hiếu Nghĩa
Infographic: Phạm Hoài Hoàng Lan-SV- ĐH Công Nghệ TPHCM
Nguồn:
1. World health organization, 12 September 2018, Cancer - //www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/cancer
2. Cancer research UK, 14 Mar 2014, How can cancer kill you?
- //www.cancerresearchuk.org/about-cancer/coping/physically/how-can-cancer-kill-you
3.American cancer society, June 8, 2016, Physical symptoms in the last 2 to 3 months of life-
//www.cancer.org/treatment/end-of-life-care/nearing-the-end-of-life/physical-symptoms.html