Tại sao thiếu vitamin b1 gây suy tim

Vitamin B1 (còn có tên là thiamin) có vai trò quan trọng đối với cơ thể, nếu cơ thể bị thiếu hụt loại vitamin này sẽ gây ra bệnh (beriberi) bệnh tê phù. Thiếu hụt nhẹ biểu hiện trên hệ thần kinh như viêm dây thần kinh ngoại biên, rối loạn cảm giác các chi, có thể tăng hoặc mất cảm giác. Trương lực cơ giảm dần và có thể gây ra chứng bại chi hoặc liệt một chi nào đó. Thiếu hụt trầm trọng gây rối loạn nhân cách, trầm cảm, thiếu sáng kiến và trí nhớ kém như trong bệnh não Wernicke và nếu điều trị muộn gây loạn tâm thần Korsakoff. Các triệu chứng tim mạch do thiếu hụt thiamin bao gồm khó thở khi gắng sức, đánh trống ngực, nhịp tim nhanh và các rối loạn khác trên tim. Sự suy tim như vậy được gọi là beriberi ướt; phù tăng mạnh là do hậu quả của giảm protein huyết nếu dùng không đủ protein, hoặc của bệnh gan kết hợp với suy chức năng tâm thất.

Vitamin B1 có nhiều trong cám gạo.

Vitamin B1 có nhiều trong cám gạo, men bia, đậu tương. Ngoài ra có lượng nhỏ vitamin B1 trong sữa, trứng, thịt nạc, gan, thận. Sự thiếu hụt vitamin này có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân: do quá trình bảo quản, chế biến thực phẩm không đúng cách sẽ làm giảm nhanh hàm lượng vitamin này; do nhu cầu tăng, nhưng cung cấp không đủ (tuổi dậy thì, có thai, cho con bú, ốm nặng, nghiện rượu, nuôi dưỡng qua đường tĩnh mạch); do giảm hấp thu (tiêu chảy kéo dài, người cao tuổi)... Bởi vậy, đối với những trường hợp trên cần bổ sung vitamin B1 bằng thuốc.

Vitamin B1 thường được dùng để uống. Nếu liều cao, nên chia thành liều nhỏ dùng cùng với thức ăn để tăng hấp thu. Thuốc dạng tiêm được dùng khi có rối loạn tiêu hóa (nôn nhiều) hoặc khi có sự thiếu hụt nặng như suy tim do beriberi, hội chứng Wernicke... Nên hạn chế dùng đường tĩnh mạch vì có thể gặp sốc phản vệ.

BS. Đinh Ngọc San

Vitamin B1 (thiamin) là một trong tám loại vitamin B thiết yếu có chức năng quan trọng trong cơ thể. Thiếu vitamin B1 không phổ biến nhưng nó lại có ảnh hưởng rất lớn đến cơ thể con người. Hãy cùng tìm hiểu về vấn đề này qua bài viết của dược sĩ Tạ Hoàn Thiện Quân bạn nhé!

Những ai có nguy cơ thiếu vitamin B1

Nguyên nhân thiếu vitamin B1

Thiếu vitamin B1 (thiamin) có thể do:

• Sự thiếu hụt thiamin trong chế độ ăn uống: ở những người mắc chứng biếng ăn hoặc những người tiêu thụ nhiều carbohydrate tinh chế (gạo trắng, bột mì trắng và đường trắng).
• Những người nghiện rượu: họ thường uống rượu thay vì ăn uống, do đó không tiêu thụ đủ thiamin. Ngoài ra, rượu còn cản trở sự hấp thụ và chuyển hóa của thiamin trong cơ thể.
• Mắc các bệnh về rối loạn hoặc tình trạng làm tăng nhu cầu thiamin của cơ thể như cường giáp, mang thai và cho con bú, tập thể dục quá sức và sốt cao.
• Các bệnh cản trở quá trình chuyển hóa vitamin như rối loạn chức năng gan.
• Các bệnh ngăn cản hấp thu thiamin, chẳng hạn như tiêu chảy kéo dài.

Triệu chứng bệnh của thiếu vitamin B1

1. Chán ăn

Chán ăn là triệu chứng phổ biến và xuất hiện đầu tiên của thiếu vitamin B1. Các nhà khoa học cho rằng vitamin B1 đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh cảm giác no. Nó giúp kiểm soát “trung tâm cảm giác no” nằm ở vùng dưới đồi của não.

Khi thiếu vitamin B1, các hoạt động của “trung tâm cảm giác no” bị thay đổi, nó khiến cơ thể cảm thấy no, nhưng thực tế thì không. Điều này có thể dẫn đến chán ăn.

2. Mệt mỏi

Mệt mỏi có thể xảy ra một cách từ từ hoặc đột ngột. Nó bắt đầu bằng việc giảm nhẹ năng lượng đến kiệt sức, tùy thuộc vào mức độ thiếu hụt vitamin.

Mệt mỏi là một triệu chứng khá mơ hồ và không rõ rệt. Đồng thời nó có thể bị nhầm lẫn do nhiều nguyên nhân khác, nên nó thường ít được chú ý tới.

Thiamin có vai trò quan trọng trong việc chuyển đổi thức ăn thành năng lượng. Do đó, không có gì ngạc nhiên khi mệt mỏi và thiếu năng lượng là triệu chứng phổ biến của thiếu vitamin B1.

3. Cáu gắt, cáu kỉnh

Cáu gắt hay cáu kỉnh là cảm giác kích động và thất vọng. Khi cáu kỉnh, bạn thường nhanh chóng trở nên buồn bã. Cáu kỉnh có thể được gây ra bởi các tình trạng thể chất và tâm lý khác nhau.

Tâm trạng cáu kỉnh được ghi nhận là một trong những triệu chứng đầu tiên của thiếu vitamin B1. Nó có thể xảy ra trong vài ngày hoặc vài tuần khi thiếu hụt.

4. Giảm phản xạ

Thiếu hụt thiamin ảnh hưởng đến các dây thần kinh vận động. Nếu không được điều trị, tổn thương hệ thần kinh do thiếu thiamin sẽ gây ra những thay đổi trong phản xạ của bạn.

Giảm hoặc không có phản xạ ở đầu gối, mắt cá chân và cơ tam đầu thường được quan sát thấy khi tình trạng thiếu hụt tiến triển. Nó có thể ảnh hưởng đến khả năng di chuyển của bạn.

Triệu chứng này thường được ghi nhận trong chứng thiếu hụt thiamin chưa được chẩn đoán ở trẻ em.

5. Cảm giác ngứa ran ở tay và chân

Cảm giác ngứa ran, bỏng rát hoặc cảm giác như “kim châm” ở tay và chân được gọi là dị cảm.

Các dây thần kinh ngoại vi đến cánh tay và chân của bạn phụ thuộc rất nhiều vào hoạt động của thiamin. Trong trường hợp thiếu hụt, tổn thương thần kinh ngoại vi và dị cảm có thể xảy ra.

6. Yếu cơ

Yếu cơ tổng thể không hiếm nhưng nguyên nhân của nó thường rất khó xác định. Tình trạng yếu cơ tạm thời có thể xảy ra với mọi người tại một số thời điểm. Tuy nhiên, yếu cơ kéo dài không có nguyên nhân rõ ràng có thể là dấu hiệu thiếu vitamin B1. Trong những trường hợp này, yếu cơ được cải thiện rất nhiều sau khi bổ sung lại B1.

7. Mờ mắt

Thiếu vitamin B1 là một trong nhiều nguyên nhân gây mờ mắt. Thiếu hụt nghiêm trọng có thể gây sưng dây thần kinh thị giác. Điều này dẫn đến mờ hoặc thậm chí mất thị lực. Có thể cải thiện thị lực bằng cách bổ sung đầy đủ vitamin B1.

8. Buồn nôn

Hiện tại vẫn chưa hiểu chính xác các vấn đề tiêu hóa có liên quan gì với thiếu vitamin B1. Nhưng các vấn đề tiêu hóa thường được cải thiện sau khi bổ sung thiamin. Nôn mửa là triệu chứng phổ biến ở trẻ sơ sinh bị thiếu hụt vitamin B1.

9. Thay đổi nhịp tim

Sự thay đổi lượng vitamin B1 trong cơ thể có thể làm ảnh hưởng đến nhịp tim. Không đủ vitamin B1 có thể làm chậm nhịp tim hơn bình thường. Nhịp tim chậm bất thường có thể làm cơ thể mệt mỏi, chóng mặt và nguy cơ ngất xỉu cao hơn.

10. Khó thở

Thiếu vitamin B1 có thể ảnh hưởng đến hoạt động của tim. Do đó khó thở có thể xảy ra, đặc biệt là khi gắng sức. Điều này là do thiếu thiamin có thể dẫn đến suy tim. Hoạt động của tim trở nên kém hiệu quả hơn trong việc bơm máu. Điều này dẫn đến sự tích tụ chất lỏng trong phổi, gây khó thở.

11. Mê sảng

Nhiều nghiên cứu đã liên kết tình trạng thiếu vitamin B1 và mê sảng. Mê sảng là một tình trạng nghiêm trọng dẫn đến giảm nhận thức và không có khả năng suy nghĩ rõ ràng. Trong trường hợp nghiêm trọng, thiếu thiamin có thể gây ra hội chứng Wernicke-Korsakoff, liên quan đến hai loại tổn thương não liên quan chặt chẽ với nhau. Các triệu chứng của nó thường bao gồm: ngứa ran và tê ở tay và chân, mê sảng, mất trí nhớ, nhầm lẫn và ảo giác.

Hội chứng Wernicke-Korsakoff thường liên quan đến thiếu hụt thiamin do lạm dụng rượu. Tuy nhiên, thiếu hụt thiamin cũng phổ biến ở bệnh nhân cao tuổi và có thể góp phần vào sự xuất hiện của mê sảng. Wernicke-Korsakoff có thể dẫn đến bệnh não Wernicke, đe dọa tính mạng.

Bệnh thiếu vitamin B1 trầm trọng

Sự thiếu vitamin B1 nghiêm trọng đặc trưng bởi các bất thường về thần kinh, tim và não.

1. Tê phù Beriberi khô

Có sự phát triển của các bất thường về thần kinh và cơ. Các triệu chứng bao gồm cảm giác như kim châm ở ngón chân, cảm giác nóng rát ở bàn chân, đặc biệt nghiêm trọng vào ban đêm, chuột rút và đau ở chân. Cơ bắp có thể trở nên yếu và mất đi (teo cơ). Nếu tình trạng thiếu hụt trầm trọng hơn, các cánh tay cũng bị ảnh hưởng.

2. Tê phù Beriberi ướt

Beriberi ướt thể hiện sự bất thường về tim. Lúc này, tim sẽ bơm nhiều máu hơn và đập nhanh hơn. Các mạch máu mở rộng (giãn ra), làm cho da ấm và ẩm, dần dần dẫn đến suy tim. Kết quả là, chất lỏng tích tụ ở chân (như phù nề) và trong phổi (như tắc nghẽn) và huyết áp có thể giảm, đôi khi dẫn đến sốc và tử vong.

3. Tê phù Beriberi ở trẻ sơ sinh

Dạng này xảy ra ở trẻ sơ sinh (thường từ 3 – 4 tuần tuổi) có mẹ bị thiếu thiamin. Ở những trẻ này, suy tim có thể xảy ra đột ngột. Chúng có thể bị mất giọng và có thể không có phản xạ nhất định.

4. Bất thường về não

Thiếu vitamin B1 gây ra các bất thường về não, đặc biệt ở những người nghiện rượu. Những bất thường về não này được gọi là hội chứng Wernicke-Korsakoff:

• Bệnh não Wernicke gây ra lú lẫn, thờ ơ, đi lại khó khăn và các vấn đề về mắt, bao gồm chuyển động mắt không tự chủ (rung giật nhãn cầu) và liệt một phần mắt. Nếu bệnh não Wernicke không được điều trị kịp thời, các triệu chứng có thể trầm trọng hơn, dẫn đến hôn mê và thậm chí tử vong.
• Rối loạn tâm thần Korsakoff gây ra mất trí nhớ về các sự kiện gần đây, nhầm lẫn và có xu hướng bịa ra các dữ kiện để lấp đầy khoảng trống trong ký ức (sự nhầm lẫn).

Cách điều trị thiếu vitamin B1

Tất cả các dạng thiếu vitamin B1 đều được điều trị bằng bổ sung vitamin B1, thường là đường uống. Nếu các triệu chứng nghiêm trọng có thể tiêm tĩnh mạch cho bệnh nhân. Vì thiếu vitamin B1 thường xảy ra cùng với sự thiếu hụt vitamin B khác, nên bạn có thể sử dụng vitamin B tổng hợp trong vài tuần.

Đối với hội chứng Wernicke-Korsakoff, một trường hợp cấp cứu y tế, được điều trị bằng liều cao thiamin tiêm tĩnh mạch hoặc tiêm vào cơ (tiêm bắp) trong vài ngày. Bên cạnh đó, bệnh nhân nên ngừng sử dụng rượu trong khi điều trị.

Vitamin B1 là một loại vitamin quan trọng của cơ thể. Do đó, cần phải bổ sung đầy đủ loại vitamin này để phòng tránh thiếu vitamin B1 bạn nhé!