Đề tài nghiên cứu khoa học văn học dân gian

Trong chương trình văn học ở trường phổ thông, cao đẳng và đại học, Văn học dân gian chiếm một vị trí quan trọng và một thời lượng đáng kể. Thực tế giảng dạy và học tập cho thấy, ngoài sách giáo khoa, giáo trình, giáo viên và học sinh, sinh viên cần có thêm những tài liệu tham khảo thiết thực và bổ ích về tác phẩm và về các công trình nghiên cứu. Cuốn sách này là một trong những tài liệu nhằm đáp ứng nhu cầu bức thiết đó.

Cuốn sách bước đầu chọn lọc, tập hợp một số trong rất nhiều công trình nghiên cứu về những vấn đề lí luận chung cũng như về những vấn đề cụ thể của từng thể loại, để tài, tác phẩm, nhân vật, cách tiếp cận văn học dân gian... Những công trình này đều được dư luận đánh giá tốt. Ở đây, có những bản dịch, bài viết lần đầu tiên được công bố ở Việt Nam. Nhóm biên soạn cũng tập hợp một số bài phân tích tác phẩm cụ thể, để bạn đọc tìm những gợi ý về phương pháp phân tích tác phẩm văn học dân gian nói chung và tác phẩm của một số thể loại nói riêng. Ngoài ra, nhóm biên soạn còn giới thiệu danh mục các công trình nghiên cứu khác để bạn đọc tham khảo thêm.

Văn học dân gian là một hiện tượng vừa có tính dân tộc, vừa có tính quốc tế. Vì vậy, bên cạnh những công trình nghiên cứu của các tác giả trong nước, chúng tôi giới thiệu thêm một số công trình nghiên cứu của các tác giả nước ngoài để bạn đọc so sánh, tham khảo.

Các bài trong cuốn sách được viết và dịch bởi những tác giả khác nhau, vào những thời điểm khác nhau. Tôn trọng tính lịch sử của các tư liệu, trong bản thảo, chúng tôi giữ nguyên cách phiên âm tên người, tên tác phẩm và thuật ngữ của các tác giả, dịch giả.

Đây là cuốn sách nằm trong bộ sách tham khảo (Văn học Việt Nam – Tuyển những tác phẩm hay và Tuyển những công trình nghiên cứu) mà Khoa Ngữ văn Trường Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh đang tích cực chủ động triển khai nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy và học môn văn.

Cuốn sách khó tránh khỏi những thiếu sót. Chúng tôi mong nhận được những ý kiến đóng góp xây dựng của bạn đọc.

Viết báo cáo nghiên cứu một vấn dề văn học dân gian là trình bày những kết quả đã tìm hiểu được về một vấn đề của văn học dân gian bằng văn bản viết. Dưới đây là bài viết với chủ đề Viết báo cáo nghiên cứu về một vấn đề văn học dân gian.

Mục lục bài viết

1. Viết báo cáo nghiên cứu về một vấn đề văn học dân gian hay nhất:

Thánh gióng – Một trong những truyền thuyết tiêu biểu của văn học dân gian Việt Nam. Câu chuyện lấy bối cảnh dưới thời trị vì của vị vua Hùng thứ sáu, và kể về câu chuyện Thánh gióng đánh đuổi quân xâm lược Ân. Nhân vật Thánh gióng đóng vai trò quan trọng trong tác phẩm này.

Dưới thời trị vì của vị vua Hùng thứ sáu, ở làng gióng nọ có một cặp vợ chồng nổi tiếng làm việc chăm chỉ và tốt bụng nhưng họ vẫn chưa có con. Một ngày nọ, bà lão đi ra đồng và tìm thấy một dấu chân rất lớn nên thử đặt chân lên đó nhưng khi trở về nhà, bà bất ngờ phát hiện mình có thai.

Và sự ra đời và trưởng thành kỳ lạ này của cậu bé Gióng được thể hiện qua từng chi tiết.

Sau 12 tháng, bà lão sinh con trai. Cậu bé đã ba tuổi nhưng vẫn chưa biết nói và biết cười.

Lúc bấy giờ giặc đến xâm chiếm đất nước ta. Nhà vua muốn tìm những người tài năng để chống lại kẻ thù và cứu nước. Lạ lùng thay, khi sứ giả đến làng gióng, cậu bé chợt nói: ‘mẹ mời sứ giả vào đây’ và xin sứ giảtâu lên vua trang bị cho mình một con ngựa sắt, một cây roi sắt và một bộ áo giáp sắt để mình chiến đấu chống lại kẻ thù.

Kể từ ngày đó, cậu bé lớn lên nhanh chóng, dù có ăn bao nhiêu thì quần áo cũng không còn vừa nữa. Khi giặc đến, sứ giả đem ngựa sắt, roi sắt, áo giáp sắt, cậu bé vươn vai hóa thân thành người tráng sĩ để đánh bại kẻ thù.

Sau khi chiến đấu với kẻ thù, Gióng cởi áo giáp và cưỡi ngựa bay lên trời. Nhà vua ghi nhớ công lao của Phù Đổng Thiên Vương và ra lệnh xây dựng một ngôi chùa ở quê hương.

Nhân vật Thánh gióng được miêu tả trong truyền thuyết là một anh hùng chiến đấu chống giặc ngoại xâm. Có thể thấy, hình ảnh Thánh gióng toát lên vẻ uy nghiêm, và đầy dũng mãnh. Tái hiện chân thực về một cuộc ra đời kỳ lạ báo trước cuộc đời của một con người phi thường, Thánh gióng là biểu tượng cho sức mạnh của dân tộc Việt Nam.

Chi tiết về việc Thánh gióng trở lại cõi bất tử. Đó cũng là sự tôn trọng của cả nước đối với những người đã có công đóng góp cho đất nước. Để tỏ lòng biết ơn, vua Hùng đã đặt tên cho ông là Phù Đổng Thiên Vương và cho xây dựng một ngôi chùa ở quê hương, làng Phù Đổng ngày nay, thường gọi là làng Gióng. Câu chuyện cuối cùng của tác phẩm là về những dấu vết để lại ngày nay. Những bụi tre ngà ở vùng Gia bình có màu vàng óng do ngựa phun lửa. Dấu chân ngựa tạo thành ao hồ, ngựa thét ra lửa thiêu rụi cả một làng nên được gọi là làng cháy. Những di tích này thể hiện niềm tin vĩnh cửu của người dân vào sức mạnh thần kỳ của đất nước.

Như vậy, hình ảnh Thánh gióng xuất hiện trong truyền thuyết cùng tên mang những ý nghĩa khác nhau. Nhân vật này là biểu tượng đẹp đẽ về người anh hùng dân tộc có công cứu nước và cứu dân.

2. Viết báo cáo nghiên cứu về một vấn đề văn học dân gian ấn tượng nhất:

Những câu chuyện cổ tích hấp dẫn từ kho tàng truyện cổ tích Việt Nam là món ăn tinh thần thiết yếu cho mọi thế hệ. Từ trẻ em đến người già, có lẽ ai cũng đã lớn lên trong không khí của câu chuyện cổ tích này. Quả thực, câu chuyện về chàng Thạch sanh tốt bụng và tài giỏi trong truyện cổ tích cùng tên đã được mọi thế hệ người dân Việt Nam biết đến. Câu chuyện về cuộc đời đầy thử thách, đau khổ của chàng Thạch sanh đã cho con người sức mạnh để tin vào luật nhân quả, thiện hữu thiện báo, ác hữu ác báo.

Có một chàng trai mồ côi cha mẹ và sống một mình, hằng ngày đốn củi trong một túp lều nhỏ ở bìa rừng. Nguồn gốc của người chàng trai này cũng rất bí ẩn. Theo truyền thuyết, Thạch sanh là con trai của Ngọc Hoàng và được phái xuống nhân gian để tiêu diệt ma quỷ và bảo vệ mạng sống cho nhân dân. Khi lớn lên, anh học được nhiều võ thuật từ Ngọc Hoàng và có sức khỏe tốt hơn những người khác. Tuy nhiên, gia đình nghèo, mồ côi, không có ai để nương tựa nên Thạch snh tiếp tục sống trong túp lều, chỉ thỉnh thoảng mới ra chợ chặt củi bán.

Bước ngoặt lớn nhất trong cuộc đời của chàng Thạch sanh là cuộc gặp gỡ với Lý thông. Lý thông ban đầu là một tên bán rượu. Thấy Thạch sanh trung thực và mạnh khỏe hơn những người khác, hắn lên kế hoạch kết nghĩa huynh đệ để lợi dụng Thạch sanh. Sau đó, tên này giả vờ chuốc rượu và lừa Thạch sanh canh gác ngôi đền, về thực chất là dâng mạng sống của chàng cho con chằn tinh. Tuy nhiên, hắn ta không ngờ rằng Thạch sanh lại có thể đánh bại yêu quái bằng kỹ năng võ thuật tuyệt vời của mình, lấy đầu yêu quái về gặp mẹ con Lý Thông. Lý thông tiếp tục lừa dối lần thứ hai. Hắn tước bỏ mọi ân huệ của Thạch sanh, lấy đi mọi ân huệ của nhà vua và buộc chàng Thạch sanh phải trở về túp lều cũ đổ nát của mình. Sự vô nhân đạo của Lý thông lên đến đỉnh điểm khi hắn lấp đá vào cửa hang, muốn giết thạch sanh và cướp công cảu chàng. Tuy nhiên, Lý thông đâu biết được rằng Thạch sanh nhờ tài năng của mình mà có thể trốn thoát khỏi hang sâu và cứu được con trai của Thủy Vương, và sau đó được chứng minh là vô tội nhờ âm thanh ai oán của cây đàn thần. Sau đó, Thạch sanh tiếp tục đạt được thành công trong việc đánh đuổi quân xâm lược và đảm bảo hòa bình cho người dân của mình. Chàng được nhà vua gả cho công chúa và sau đó lên ngôi.

Sau này, khi Thạch sanh được giao quyền xử lý tội ác của Lý thông, thì chàng đã dùng lòng tốt và lòng trắc ẩn của mình để tha thứ cho tội ác của Lý thông. Tuy nhiên, tội lỗi của tên đó không được tha thứ. Khi đang đi giữa đường, hai mẹ con bị trời trừng phạt, bị sét đánh biến thành những con bọ hung kêu rên thảm thiết khi mưa rơi suốt ngày.

Bằng việc ban tặng cho nhân vật Thạch sanh những đức tính tốt bụng, lương thiện và có tấm lòng nhân hậu, nhà văn văn học dân gian đã khắc ghi ước mơ chân thực rằng thiện hữu thiện báo, ác hữu ác báo, người tốt sẽ tìm được hạnh phúc. Hãy tử tế và trung thực. Võ thuật xuất sắc và tài bắn cung điêu luyện của chàng Thạch sanh là hiện thân của hình mẫu một người tài giỏi và dũng cảm, là ước mơ của nhân dân ta về một người anh hùng có võ công xuất sắc, có thể chiến đấu bất cứ lúc nào, loại bỏ gian lận, loại bỏ bạo lực và giúp bảo vệ cuộc sống yên bình của mọi người.

Tựa đề Thạch sanh truyền tải được tầm quan trọng của hình tượng nhân vật chính trong truyện. Chàng Thạch sanh dũng cảm, tài giỏi hơn người, tốt bụng và ân cần, giống một số nhân vật anh hùng nổi tiếng trong văn học dân gian. Dù phải vượt qua vô số khó khăn, trở ngại nhưng cuối cùng sẽ gặp được hạnh phúc và những điều tốt đẹp.

Liên tục bị tên Lý thông hại, bị lừa đi vào hang yêu tinh, trốn dưới hang sâu, chiến đấu với đại bàng nhưng sau rồi vẫn được hạnh phúc. Kết có hậu này thể hiện tài năng và vẻ đẹp của Thạch sanh. Đó là một minh chứng hùng hồn cho tài năng của Thạch sanh khi vượt qua những thử thách này và dễ dàng thực hiện những chiến công như đánh bại yêu quái và đại bàng, giải cứu công chúa, giải cứu con trai của thủy vương và đánh bại quân giặc. Đây chính là minh chứng cho khả năng, sức mạnh và ý chí phi thường của Thạch sanh khi đối mặt với giông bão của cuộc đời.

3. Các bước viết báo cáo nghiên cứu về một vấn đề văn học dân gian:

3.1. Chuẩn bị:

- Xác định mục tiêu nghiên cứu, câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu (nếu có) về một vấn đề văn học dân gian mà bạn quan tâm.

- Tìm kiếm và tổng hợp các tài liệu tham khảo liên quan đến vấn đề nghiên cứu, bao gồm các sách, bài báo, luận văn, luận án và các nguồn trực tuyến có uy tín.

3.2. Thực hiện và xây dựng dàn ý:

- Phân tích và đánh giá các tài liệu tham khảo theo các tiêu chí như tính mới, tính đáng tin, tính phù hợp và tính hợp lý.

- Xây dựng khung lý thuyết nền tảng cho nghiên cứu, trình bày các khái niệm, lý thuyết, mô hình và phương pháp nghiên cứu đã được sử dụng hoặc đề xuất sử dụng trong nghiên cứu của bạn.

- Thiết kế phương pháp nghiên cứu phù hợp với mục tiêu, câu hỏi và giả thuyết nghiên cứu của bạn, bao gồm các bước như lựa chọn đối tượng nghiên cứu, thu thập dữ liệu, xử lý dữ liệu và phân tích dữ liệu.

- Thực hiện nghiên cứu theo phương pháp đã thiết kế, ghi nhận quá trình và kết quả nghiên cứu một cách chi tiết và chính xác.

- Đưa ra kết luận và kiến nghị dựa trên kết quả nghiên cứu, đánh giá tính đóng góp, tính hợp lệ và tính khả thi của nghiên cứu, chỉ ra các hạn chế và hướng phát triển của nghiên cứu trong tương lai.

3.3. Viết báo cáo và kiểm tra:

- Viết báo cáo nghiên cứu theo cấu trúc chuẩn, bao gồm các phần như mở đầu, cơ sở lý thuyết, phương pháp nghiên cứu, kết quả và thảo luận, kết luận và kiến nghị, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục (nếu có).

- Kiểm tra và chỉnh sửa báo cáo nghiên cứu theo các tiêu chí như ngôn ngữ, trình bày, logic và tránh sao chép.