Đề bài: Dựa vào văn bản "Đêm nay Bác không ngủ" (của Minh Huệ), em hãy tả lại hình ảnh người thân trong một đêm không ngủ. Show Gợi ý làm bài 1. Mở bài
2. Thân bài
3. Kết bài
Bài văn mẫu Hình ảnh mẹ không ngủ khiến tôi nhớ đên bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” của nhà thơ Minh Huệ. Một đêm với nhiều nỗi trăn trở khiến hình ảnh mẹ cứ ám ảnh mãi trong tôi. Đêm ấy, một đêm trời lạnh, gió ngoài vườn thổi xào xạc những hàng cây, mưa rơi rả rích, lộp bộp trên tàu lá chuối. Có lẽ trời đã khuya lắm rồi, không khí lạnh ở đâu ùa đến thật đáng sợ. Tôi rùng mình vì lạnh, đang tìm chăn thì một bàn tay ấm áp quen thuộc kéo chăn lên ủ ấm cho tôi. Tôi cố nằm thật im không cựa quậy và hé mắt nhìn. Đó là mẹ, mẹ vẫn chưa ngủ... Kéo chăn đắp cho tôi xong mẹ ngồi về phía cuối giường. Bóng mẹ cao gầy, in nghiêng trên bức tường vôi cũ. Mái tóc dài của mẹ xổ ra nom thật âu sầu. Lo lắng, tôi định choàng ngồi dậy nhưng lại thôi vì thấy mẹ có vẻ đang miên man suy nghĩ. Sự vô tư của trẻ con khiến tôi ngủ thiếp đi lúc hào không hay. Nhưng trong giấc ngủ chập chờn tôi vẫn thấy bóng mẹ nghiêng nghiêng. Bỗng một tia chớp lóe sáng, tôi giật mình thảng thốt hét lên, mẹ nằm xuống, ôm lấy tôi, vỗ về ru ngủ. Tôi thì thầm bện tai mẹ: “Mẹ ơi sao mẹ chưa ngủ. Muộn lắm rồi, mai mẹ còn đi làm nữa”. Mẹ vuốt tóc rồi nói với tôi: “Con gái cứ ngủ đi nhé. Mẹ cũng chuẩn bị ngủ rồi”. Thế là tôi lại miên man. Giấc ngủ không sâu nên khi nghe chú gà trống ngủ mơ gáy sáng, tôi chợt tỉnh dậy. Tôi đưa tay sang bên cạnh tìm mẹ nhưng không thấy. Đưa mắt xuống cuối giường cũng không thấy đâu, tôi giật mình ngồi dậy. Thì ra mẹ đang đứng bên cửa sổ. Nhẹ nhàng như một chú mèo, tôi tiến đến ôm sau lưng mẹ. Có lẽ ít khi tôi ngắm nhìn mẹ kĩ như thế. Một đêm dài thao thức khiến mẹ mệt rất nhiều. Mái tóc được mẹ vấn lên, chiếc áo khoác mỏng không đủ ấm nên thỉnh thoảng mẹ khe khẽ run người. Tôi siết chặt tấm lưng gầy của mẹ, tay nắm chặt bàn tay xương xương. Tay mẹ đang run run vì lạnh. Tôi bước đến trước mặt mẹ, thì ra mẹ khóc. Đôi mắt đã đỏ hoe từ bao giờ. Dường như những nếp nhăn trên trán nhiều hơn, chúng xô nhau gợi thêm sự vất vả của mẹ. Da mẹ xám hẳn di, trông thật tội. Tối vuốt nhẹ mấy sợi tóc mai xòa xuống trán, lấy hai tay vuốt má mẹ cho ấm. Mẹ nhìn tôi trìu mến nhưng nụ cười của mẹ trông rất buồn. Ánh mắt mẹ nói lên tất cả. Dù vui hay buồn, chỉ cần nhìn mắt mẹ là thấy. Hôm nay mẹ còn khóc nữa chắc có chuyện gì xảy ra khiến mẹ phiền muộn. Tôi quyết, định hỏi mẹ. Mẹ im lặng trong giây lát, bỗng giọt nước mắt ấm nồng rơi nhẹ xuống bàn tay tôi. Mẹ nói trong nước mắt: “Bác cả mới báo tin cho mẹ, bà ngoại yếu lắm rồi...”. Nói đến đó thì mẹ khóc nức lên. Chưa bao giờ tôi thấy mẹ xúc động như thế. Tôi rất yêu bà và tôi biết với mẹ, bà ngoại có ý nghĩa quan trọng như thế nào. Mẹ không thể ngủ được, mẹ chỉ mong trời sáng thật nhanh để còn về thăm bà. Nhưng lạ thay trời cứ mưa và đêm cứ dài. Hết ngồi lại đứng, mẹ đi lại trong căn phòng. Khuôn mặt không khỏi băn khoăn, lo âu, thỉnh thoảng lại nhìn ra ngoài trời. Thức cùng mẹ tôi mới biết thời gian thật ý nghĩa biết bao. Tôi thương mẹ vô cùng. Chợt thấy tiếng gà gáy sáng, mẹ thấp thỏm vui mừng... Trong bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” tác giả chỉ khắc họa một đêm trong bao nhiêu đêm Người không ngủ nhưng đã làm sáng lên chân dung vị lãnh tụ vĩ đại, vì Bác là Hồ Chí Minh. Với tôi, trong một đêm không ngủ, một đêm dài như vô tận khiến mẹ mệt mỏi rã rời nhưng cũng nhờ một đêm thao thức ấy mà tôi hiểu được nỗi lòng, hiểu được tình yêu lớn lao của mẹ. Tóm tắt kiến thức trọng tâm tác phẩm Đêm nay Bác không ngủ Ngữ văn lớp 6 sách Cánh diều đầy đủ bố cục, tóm tắt, giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật, nội dung chính, ... giúp học sinh học tốt môn Ngữ văn 6. Mời các bạn đón xem: Tác giả tác phẩm: Đêm nay Bác không ngủ - Ngữ văn 6
1. Tiểu sử - Minh Huệ (Minh Huệ 1927-2003) tên khai sinh là Nguyễn Đức Thái. - Quê hương ông ở Bến Thủy, nay thuộc phường Quang Trung, thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An. - Ông hoạt động cho Việt Minh từ tháng 5 năm 1945 và tham gia giành chính quyền ở Nghệ An trong Cách mạng tháng 8 năm 1945. Khi quân Pháp nổ súng tái chiếm Đông Dương, ông hoạt động tuyên truyền, văn nghệ tuyên huấn, báo chí ở Nghệ An, khu ủy khu Bốn và một số nơi. - Ông bắt đầu viết năm 1951, khi mới 24 tuổi. - Ông từng là Hội trưởng Hội sáng tác Văn nghệ liên khu IV, Trưởng ban thơ, lý luận, phê bình; Văn học dịch Nhà xuất bản văn học, Ủy viên Ủy ban hành chính kiêm Trưởng ty Văn hóa Nghệ An. - Sau khi chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa kiểm soát hoàn toàn miền Bắc, ông tiếp tục đi học và tốt nghiệp đại học Văn, được kết nạp làm Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam (1957), Chủ tịch Hội văn nghệ Nghệ Tĩnh, Ủy viên Ủy ban Trung ương Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Việt Nam (1984-1991). 2. Sự nghiệp văn học - Tác phẩm tiêu biểu: Dòng máu Việt Hoa (1954); Tiếng hát quê hương (1959); Rừng xưa rừng nay (bút ký, 1962); Đất chiến hào (1970); Mùa xanh đến (1972); Ngọn cờ Bến Thủy (truyện ký, 1974-1979); Người mẹ và mùa xuân (truyện ký, 1981); Đêm nay Bác không ngủ (1976); Phút bi kịch cuối cùng (1990); Thưởng thức thơ viết về Bác Hồ (1992)…. - Ông được tặng giải thưởng Nhà nước về văn học, nghệ thuật với 3 tập thơ: Đêm nay Bác không ngủ (1985); Tiếng hát quê hương (1959); và Đất chiến hào (1970). - Trong số tất cả những sáng tác của mình, “Đêm nay Bác không ngủ” là bài thơ nổi tiếng nhất của ông. Bài thơ dựa trên sự kiện trong chiến dịch Biên giới cuối năm 1950, Bác Hồ trực tiếp ra mặt trận theo dõi và chỉ huy cuộc chiến đấu của bộ đội và nhân dân ta. Bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” miêu tả hoàn cảnh khi mọi người ngủ ở túp lều tranh. Bài thơ đã thể hiện tấm lòng yêu thương sâu sắc của Bác Hồ với nhân dân và bộ đội Việt Nam và tình cảm khâm phục, kính yêu của người chiến sĩ đối với vị lãnh tụ của dân tộc.  II. Tác phẩm Đêm nay Bác không ngủ 1. Thể loại: Thơ 5 chữ. 2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác - Bài thơ viết năm 1951. - Bài thơ dựa trên sự kiện trong chiến dịch Biên giới cuối năm 1950, Bác Hồ trực tiếp ra mặt trận theo dõi và chỉ huy cuộc chiến đấu của bộ đội và nhân dân ta. Bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” miêu tả hoàn cảnh khi mọi người ngủ ở túp lều tranh. 3. Phương thức biểu đạt: Tự sự + Biểu cảm + Miêu tả 4. Tóm tắt tác phẩm Đêm nay Bác không ngủ Bài thơ kể về một đêm không ngủ của Bác Hồ cùng anh chiến sĩ. Trong đêm mưa rét ấy, sau một ngày hành quân, Bác vẫn không sao ngủ được vì thương đoàn dân công. Rồi Bác lại không ngồi nghỉ mà đi dém chăn cho từng chiến sĩ một. Hành động ấy khiến anh đội viên vô cùng cảm động và lo lắng cho bác. Sau hai lần khuyên nhủ Bác đi ngủ nhưng không được, anh đã thức cùng Bác với sự tự hào và hạnh phúc. 5. Bố cục tác phẩm Đêm nay Bác không ngủ 3 đoạn - Đoạn 1 (Từ đầu … đến "Lấy sức đâu mà đi"): Anh đội viên thức dậy lần thứ nhất. - Đoạn 2 (Tiếp theo … đến "Anh thức luôn cùng Bác"): Anh đội viên thức dậy lần thứ ba. - Đoạn 3 (Còn lại): Suy nghĩ của anh đội viên về Bác. 6. Giá trị nội dung tác phẩm Đêm nay Bác không ngủ - Tác phẩm kể về một đêm không ngủ của Hồ Chí Minh trên đường đi chiến dịch trong thời kì kháng chiến chống Pháp và thể hiện tấm lòng yêu thương sâu sắc của Bác Hồ với nhân dân và bộ đội Việt Nam và tình cảm khâm phục, kính yêu của người chiến sĩ đối với vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc. 7. Giá trị nghệ thuật tác phẩm Đêm nay Bác không ngủ - Thể thơ 5 chữ, có nhiều vần liền thích hợp với lối kể chuyện. - Phương thức biểu đạt tự sự, kết hợp nhuần nhuyễn các yếu tố biểu cảm và miêu tả. - Hình ảnh, chi tiết giản dị, chân thực, cảm động. III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Đêm nay Bác không ngủ 1. Tâm tư anh đội viên - Hoàn cảnh: + Thời gian: Trời đã về khuya. + Không gian: Mái lều tranh "xơ xác", trời mưa "lâm thâm". → Lạnh giá, thiếu thốn, khó khăn. - Lần thức dậy đầu tiên: + Thái độ: Ngạc nhiên, băn khoăn đến khắc khoải, lo lắng vô cùng (khổ 1). + Hành động: Nhìn và dõi theo những cử chỉ, hành động của Bác (khổ 2, 3, 4). + Tâm trạng: Mơ màng như nằm trong giấc mộng đẹp đẽ, ấm áp (khổ 5). Thổn thức, thì thầm xúc động (khổ 6). → Nghệ thuật: + Từ láy. + Điệp từ "càng": Diễn tả tình thương tăng cấp của anh đội viên với Bác. + Ẩn dụ: "Người cha": Bác như người cha của mình, của dân tộc. + So sánh: "Như nằm trong giấc mộng"; "Bóng Bác cao lồng lộng/ Ấm hơn ngọn lửa hồng": Thể hiện tình cảm thân thiết, ngưỡng mộ của anh đội viên với Bác. - Lần thứ ba thức dậy: + Hốt hoảng, giật mình, nằng nặc mời Bác ngủ. + Đồng cảm, thấu hiểu "Anh đội viên nhìn Bác/ Bác nhìn ngọn lửa hồng". + Niềm vui sướng khi hiểu được tấm lòng, sự vĩ đại của Bác "Lòng vui sướng mênh mông". → Nghệ thuật: + Từ láy "nằng nặc". + Đảo trật tự ngôn từ, lặp lại các cụm từ: Diễn tả tăng dần mức độ bồn chồn, lo lắng, tình cảm chân thành của anh đội viên với Bác. → Tình cảm yêu kính của anh đội viên, cũng như của tác giả và toàn dân tộc Việt Nam với Bác. 2. Hình ảnh Bác Hồ - Cử chỉ: Đốt lửa, dém chăn, nhón chân nhẹ nhàng. → Sự lo lắng, chăm sóc ân cần, tình yêu thương của Bác với chiến sĩ. - Hình dáng: Vẻ mặt trầm ngâm, mái tóc bạc, ngồi đinh ninh, chòm râu im phăng phắc, bóng Bác cao lồng lộng. → Bác lặng trong những ưu tư, suy tư. Hình ảnh Bác vừa to lớn, vĩ đại vừa gần gũi, ân tình. - Lời nói: Chú cứ việc ngủ ngon, không an lòng, thương đoàn dân công → Tình cảm, lòng yêu thương bao la rộng lớn. Sự hi sinh vĩ đại, lo cho dân hơn cho mình. Đêm nay Bác không ngủ là của ai?Minh Huệ cảm nhận được Bác, viết hay về Bác trong bài Ðêm nay Bác không ngủ khi ông ở Nghệ An và chưa từng được gặp Người. Ðó là một đêm sông Lam mùa đông năm 1950. Đêm nay Bác không ngủ ra đời khi nào?Bài thơ nổi tiếng Đêm nay Bác không ngủ được nhà thơ Minh Huệ viết năm 1951 lúc 24 tuổi. Đêm nay Bác không ngủ thuộc thể loại gì?Trả lời: Văn bản “Đêm nay Bác không ngủ” thuộc thể thơ 5 chữ. Em biết gì về hoàn cảnh ra đời của bài thơ Đêm nay Bác không ngủ?- Bà thơ viết năm 1951. - Bài thơ dựa trên sự kiện trong chiến dịch Biên giới cuối năm 1950, Bác Hồ trực tiếp ra mặt trận theo dõi và chỉ huy cuộc chiến đấu của bộ đội và nhân dân ta. Bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” miêu tả hoàn cảnh khi mọi người ngủ ở túp lều tranh. |
