Có một câu nói của Thiền sư Thích Nhất Hạnh như sau: “Hạnh phúc là được làm chính mình. Bạn không cần phải được thừa nhận bởi người khác. Chỉ cần chính bạn thừa nhận mình là được rồi”. Quả thật là như thế. Một cuộc sống trọn vẹn khi và chỉ khi tâm hồn và thể xác ta hòa hợp một cách trọn vẹn, tâm thanh tịnh, thể xác giữ gìn những giá trị thanh cao nhất, tránh xa những cạm bẫy, phàm tục thông thường. Khi đó, ta sẽ cảm nhận được giá trị sống trọn vẹn, sống với cách của chính mình, không vướng bận điều gì cả. Điều đó, ta dễ dàng thấy được qua tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt của Lưu Quang Vũ, một nhà thơ, nhà soạn kịch đa tài, một hiện tượng đặc biệt của sân khấu kịch trường những năm tám mươi của thế kỉ XX.  Nói về tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt, đây là một trong những vở kịch đặc sắc nhất của Lưu Quang Vũ, đã công diễn nhiều lần trên sân khấu trong và ngoài nước. Truyện kể về một Trương Ba có tài đánh cờ nhưng lại bị Nam Tào bắt chết nhầm. Vì thương cho cuộc đời và tài năng của Trương Ba, tiên cờ Đế Thích đã cho ông sống lại trong thân xác của anh hàng thịt mới mất. Trú ngụ một linh hồn thanh cao, trong sạch, nhẹ nhàng, từ tốn của mình trong thân xác to bè, thô kệch, đối lập hoàn toàn với mình trước kia; điều đó đã gây nên muôn vàn câu chuyện. Từ một người thanh tao, nhã nhặn lại trở nên vụng về, bất cẩn, thô lỗ và phũ phàng. Từ một người sống có ý nghĩa lại bị khước từ quyền sống và đang tồn tại, bị người thân xa lánh và từ chối. Từ đó đã đẩy ông đi vào bước đường giải thoát cho chính mình, chọn lấy cái kết khác để bảo toàn một tâm hồn lương thiện, không vẩn đục.
Một người sống như thế nào là có ý nghĩa? Sống nhờ như Trương Ba thì có gọi là đang sống, hay đó chỉ là đang tồn tại một cách tạm bợ? Sống là được làm những điều mình muốn, sống một cách đúng đắn không đi ngược với bản chất và quy luật, đạo đức xã hội. Nhưng từ một người làm vườn chăm chỉ, một người hết lòng yêu thương vợ con, quan tâm đến hàng xóm láng giềng, nay lại trở nên đầy phũ phàng. Khi chăm sóc cây cối lại vô tình mà làm chết cái chồi non mới mọc, cái nhánh cây, chồi non ấy thì một con người như Trương Ba lại có thể tự tay hủy hoại ư? Một người thương vợ như thế, nay sống trong cái thân xác của hàng thịt, bị vợ của anh ta bắt về nhà, ngủ cùng lại nảy sinh những hành động vượt ngoài kiểm soát của tâm hồn. Sự tồn tại dường như đang ngày một trở nên sai lầm, ngày một nhiều việc xảy ra trái với tính cách của một người như Trương Ba.
Sống là phải hòa nhập, chí ít vẫn còn có gia đình để trở về. Gia đình là điều tối thiểu phải có của mỗi chúng ta, gia đình sẽ là nơi che chở những bão táp ngoài kia.Ấy thế mà cả vợ, con, cháu của mình cũng từ chối, lần lượt rời bỏ ông. Thử hỏi có nỗi đau nào đau hơn thế không? “Ông đâu còn là ông, đâu còn là ông Trương Ba làm vườn ngày xưa”. “Đi biệt…Để ông được thảnh thơi…với cô vợ người hàng thịt…còn hơn là thế này…” “Tôi không phải cháu ông! Ông nội đời nào thô lỗ phũ phàng như vậy! Ông xấu lắm, ác lắm! Cút đi! Lão đồ tể, cút đi!” Ngay cả một người dâu hiếu thảo ngày nào cũng tỏ ra buồn bã và không chấp nhận con người hiện tại, một tâm hồn của ông đang tồn tại trong thân xác này. “Con cảm thấy, đau đớn thấy… mỗi ngày thầy một đổi khác dần, mất mát dần, tất cả như lệch lạc, nhòa mờ dần đi, đến nỗi có lúc chính con cung không nhận ra thầy nữa…”
Vậy thì ông còn sống để làm gì? Sống tạm bợ mà ngay cả khi ông mất đi có khi còn hạnh phúc hơn thế này. “Có lẽ ngày u chôn xác thầy xuống đất, tưởng chừng thầy chết hẳn, u cũng không khổ bằng bây giờ”. “Mày đã thắng thế rồi đấy, cái thân xác không phải của ta ạ, mày đã tìm được đủ mọi cách để lấn át ta…” Ông đã chọn kết cục khác cho tâm hồn của mình. Trương Ba vẫn mãi là một Trương Ba thanh cao, lương thiện sống mãi trong lòng vợ con, người thân khi ông không còn ở đây, trong cái thể xác này nữa. Làm gì có việc ông được sống trọn vẹn, bắt đầu lại từ con số không như ngày xưa trong cái thể xác không có một chút hòa hợp với tâm hồn của ông đây? “Không thể bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được. Tôi muốn được là tôi trọn vẹn… Sống nhờ vào đồ đạc, của cải người khác, đã là chuyện không nên, đằng này đến cái thân tôi cũng phải sống nhờ anh hàng thịt. Ông chỉ nghĩ đơn giản là cho tôi sống, nhưng sống như thế nào thì ông chẳng cần biết!”
Đoạn trích Hồn Trương Ba, da hàng thịt đã gửi đến một thông điệp hoàn toàn mới mẻ về cuộc đời và sự sống. Sống chứ không phải tồn tại đơn thuần, được sống làm người quý giá thật, nhưng được sống là mình, sống trọn vẹn đã quý mà sống hoàn hảo, được quyền theo đuổi những gì mình yêu thích lại càng đáng quý hơn thế nữa. Con người phải biết phấn đấu, phải sống hết mình, đừng sống bám và tạm bợ vào người khác. Thì dù sau này mất đi, ta cũng được là chính mình, được mọi người trân trọng, sống trọn vẹn cả nhân cách và thể xác. Nhờ vào tài xây dựng cốt truyện mới mẻ, hợp lý Lưu Quang Vũ đã mang đến một tác phẩm đầy giá trị nhân văn và nhận định đúng đắn về cách sống.
Viết bởi Thể Hồng
Top 4 mở bài Hồn Trương Ba da hàng thịt hay để học sinh có thể dẫn dắt vào bài văn phân tích trích đoạn kịch này chuẩn xác nhất
"Hồn Trương Ba, da hàng thịt" được Lưu Quang Vũ viết theo hướng khai thác cốt truyện dân gian, từ đó gửi gắm những suy ngẫm về nhân sinh, hạnh phúc, đồng thời phê phán yếu tố tiêu cực trong lối sống hiện tại. Đọc vở kịch ta có thể cảm nhận rõ được sự tài tình nghệ thuật của Lưu Quang Vũ khi viết, ông xây dựng tình huống và giải quyết xung đột đều mang một ý nghĩa triết lí vô cùng sâu sắc và quý giá. Triết lí mà ông gửi gắm chính là mỗi con người hãy sống là chính mình, theo đuổi đam mê của chính mình thay vì chạy theo danh vọng ở trước mắt. Trong sự nghiệp sáng tác và hoạt động nghệ thuật của Lưu Quang Vũ, ta nhận thấy được tác phẩm xuất sắc nhất của ông là vở kịch "Hồn Trương Ba, da hàng thịt". Ông xây dựng tình huống truyện và nội tâm nhân vật giằng xé mãnh liệt. Từ đó mà gửi gắm những phê phán về lối sống giả tạo, sống không phải là chính mình, và kết lại bằng một thông điệp sâu sắc nhắc nhở con người hãy sống là chính mình, đừng biến trở thành người khác. Hồn Trương Ba da hàng thịt là một vở kịch xuất sắc của Lưu Quang Vũ hấp dẫn lôi cuốn người đọc bởi sự giằng xé nội tâm nhân vật mãnh liệt. Qua đó, ông cũng phê phán tình trạng con người sống giả tạo, không sống thật với bản thân mình là điều không đúng đắn. Vở kịch cũng đã thức tỉnh giới trẻ cũng như để lại trong lòng độc giả một dấu ấn khó phai.
Lưu Quang Vũ là một hiện tượng đặc biệt và cũng là nhà soạn kịch nổi tiếng của sân khấu kịch trường những năm 80 của thế kỷ XX. Ông được xem là một trong những nhà soạn kịch tài năng nhất của nền văn học nghệ thuật Việt Nam hiện đại. Kịch của ông đặc sắc trên nhiều phương diện: sự hấp dẫn của kịch bản văn học và nghệ thuật sân khấu, sự kết hợp giữa tính hiện đại và với các giá trị truyền thống, sự phê phán mạnh mẽ, quyết liệt và chất trữ tình đằm thắm, bay bổng. Những có lẽ, đáng chú ý nhất trong số những sáng tác của Lưu Quang Vũ là vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”.....* [*có thể thay đổi tùy theo yêu cầu của đề bài].
Lưu Quang Vũ – một hiện tượng đặc biệt của sân khấu kịch trường những năm tám mươi của thế kỉ XX. Hồn Trương Ba, da hàng thịt là vở kịch được Lưu Quang Vũ viết năm 1981, công diễn lần đầu tiên năm 1984, sau đó được diễn lại nhiều lần trong và ngoài nước. Từ cốt truyện dân gian, Lưu Quang Vũ đã xây dựng lại thành một vở kịch nói hiện đại và lồng vào đó nhiều triết lí nhân văn về cuộc đời và con người.
Trong làng kịch nói Việt Nam, có lẽ chúng ta phải nhắc tới cái tên Lưu Quang Vũ - một hiện tượng đặc biệt của sân khấu kịch trường những năm 80 của thế kỉ XX. Tuy có tài ở nhiều lĩnh vực như viết truyện ngắn, soạn kịch, làm thơ, vẽ tranh... nhưng ông được xem là một trong những nhà soạn kịch tài năng nhất của nền văn học nghệ thuật Việt nam hiện đại. Trong các vở kịch mà ông sáng tác thì đáng chú ý nhất là vở "Hồn Trương Ba, da hàng thịt". Bằng nghệ thuật xây dựng nội tâm độc đáo, cảnh VII, đoạn cuối vở kịch đem đến cho người đọc nhiều vấn đề tư tưởng sâu sắc qua nhân vật Trương Ba trong thân xác anh hàng thịt*. [*có thể thay đổi tùy theo yêu cầu của đề bài].
Nhắc tới cái tên Lưu Quang Vũ người ta sẽ nhớ đến ngay một con người đa tài khi có thể viết truyện ngắn, soạn kịch, làm thơ, vẽ tranh,... Trong tất cả sự đa tài đó thì đáng chú ý nhất trong cuộc đời sự nghiệp nghệ thuật của mình là nhà soạn kịch. Vở kịch "Hồn Trương Ba, da hàng thịt" chính là một minh chứng rõ nhất, xây dựng vở kịch từ cốt truyện dân gian thành một vở kịch nói hiện đại mà không hề mất đi cái vốn có ban đầu. Hồn Trương Ba da hàng thịt là một trong những vở kịch xuất sắc nhất trong sự nghiệp cầm bút của Lưu Quang Vũ. Vở kịch hấp dẫn lôi cuốn người đọc bởi những xung đột kịch; những giằng xé mãnh liệt trong nội tâm nhân vật chính – nhân vật Trương Ba. Qua đó ngòi bút của ông, ta thấy được sự tôn vinh vẻ đẹp tâm hồn người lao động trong cuộc đấu tranh chống lại sự giả tạo và dung tục, bảo vệ quyền được sống đích thực và khát vọng hoàn thiện nhân cách cũng như phê phán tình trạng con người sống giả tạo, sống không được là chính mình. Tất cả những ý nghĩa ấy đã được Lưu Quang Vũ cô đọng một cách chân thực v Sân khấu kịch những năm 80 của thế kỷ XX người ta vẫn nói có một hiện tượng đặc biệt, đó là Lưu Quang Vũ. Ở thời điểm đó ông là một trong những nhà soạn kịch tài năng nhất của nền văn học nghệ thuật Việt Nam hiện đại. Kịch của ông đặc sắc hơn cũng bởi lẽ là sự kết hợp hấp dẫn của kịch bản văn học và nghệ thuật sân khấu, giữa tính hiện dại với giá trị truyền thống, sự phê phán mạnh mẽ đầy quyết liệt với chất trữ tình đằm thắm mà bay bổng. Và "Hồn Trương Ba, da hàng thịt" là một tác phẩm đáng chú ý nhất trong những sáng tác của ông.
Hồn Trương Ba, da hàng thịt là một sáng tác của Lưu Quang Vũ viết theo hướng khai thác cốt truyện dân gian và gửi gắm những suy ngẫm về nhân sinh, về hạnh phúc, kết hợp phê phán một số tiêu cực trong lối sống hiện thời. Truyện dân gian gây kịch tính sau khi hồn Trương Ba nhập vào xác anh hàng thịt dẫn tới “vụ tranh chấp” chồng của hai bà vợ phải đưa ra xử, bà Trương Ba thắng kiện được đưa chồng về. Lưu Quang Vũ khai thác tình huống kịch bắt đầu ở chỗ kết thúc của tích truyện dân gian. Với cách xây dựng tình huống và giải quyết xung đột như vậy, Lưu Quang Vũ đã gửi gắm một triết lí sâu sắc về lẽ sống, lẽ làm người: cuộc sống thật đáng quý, nhưng không phải sống thế nào cũng được. Nếu sống vay mượn, sống chắp vá, không có sự hài hòa giữa vẻ đẹp tâm hồn, nhân cách và nhu cầu vật chất thì con người chỉ gặp bi kịch mà thôi. Cuộc sống của mỗi con người chỉ thực sự hạnh phúc, chỉ có giá trị khi được sống đúng là mình, được sống tự nhiên trong một thể thống nhất. Đó là chủ đề tư tưởng chính của vở kịch.
Hồn Trương Ba da hàng thịt không chỉ có ý nghĩa triết lí về nhân sinh, về hạnh phúc con người trong vở kịch nói chung và đoạn kết nói riêng, Lưu Quang Vũ muốn góp phần phê phán một số biểu hiện tiêu cực trong lối sống lúc bấy giờ. Ngoài ra, vở kịch còn đề cập đến một vấn đề cũng không kém phần bức xúc, đó là tình trạng con người phải sống giả, không dám và cũng không được sống là bản thân mình. Đấy là nguy cơ đẩy con người đến chỗ bị tha hóa do danh và lợi.
Nói "Hồn Trương Ba, da hàng thịt" là một trong những vở kịch xuất sắc nhất của Lưu Quang Vũ khi cầm bút. Điểm thu hút, lôi cuốn người đọc nằm ở những tình huống xung đột kịch, những giằng xé mãnh liệt trong nội tâm nhân vật hồn Trương Ba. Không những vậy, các nhân vật khi qua ngòi bút của Lưu Quang Vũ còn được tôn vinh thêm vẻ đẹp tâm hồn của người lao động, đấu tranh chống lại sự giả tạo và dung tục, bảo vệ quyền sống là chính mình và luôn hướng đến khát vọng hoàn thiện chính bản thân mình. Lưu Quang Vũ được biết tới là một tài năng đa dạng trong rất nhiều lĩnh vực nghệ thuật nhưng kịch của ông có lẽ là phần đóng góp lớn và nhận được nhiều sự chú ý nhất. Ông được coi là một hiện tượng đặc biệt của sân khấu, một trong những nhà soạn kịch tài năng nhất của văn học Việt Nam hiện đại. “Hồn Trương Ba da hàng thịt” là một trong những vở kịch đặc sắc nhất của Lưu Quang Vũ. Từ cốt truyện dân gian ông xây dựng lên một vở kịch hiện đại chứa đựng nhiều vấn đề mới mẻ, có ý nghĩa tư tưởng và triết lí nhân sinh sâu sắc*. [*có thể thay đổi tùy theo yêu cầu của đề bài].
Lưu Quang Vũ là người nghệ sĩ đa tài. Ông sinh năm 1948, mất năm 1988, lần đầu tiên bén duyên với nghệ thuật từ những năm 1960 của thế kỷ trước bằng con đường thi ca. Nếu ai đã từng đọc thơ Lưu Quang Vũ ta thấy hiện lên một tình yêu quê hương đất nước nồng nàn với hồn thơ trong sáng. Toàn bộ điều này được kết tinh trong trường ca "Khúc đàn bầu". Từ năm 1978, Lưu Quang Vũ chuyển từ thơ ca sang lĩnh vực sân khấu. Có thể khẳng định sân khấu là mảnh đất nghệ thuật của Lưu Quang Vũ. Ông đến với sân khấu như duyên trời định. Chỉ đến khi gặp mảnh đất này, ông thực sự thăng hoa. Những năm gắn kết với sự nghiệp sân khấu, Lưu Quang Vũ đã để lại một sự nghiệp đồ sộ đánh dấu bằng 51 vở kịch nổi tiếng. Nhắc đến sự nghiệp kịch của Lưu Quang Vũ mỗi người yêu văn không thể không nhắc đến vở kịch "Tôi và chúng ta", "Bệnh sĩ", "Nếu anh không đốt lửa", "Lời nói dối cuối cùng", "Nàng Xi-ta", "15 ngày kháng án",... Nhưng sẽ thật là thiếu sót nếu nhắc đến sự nghiệp kịch của Lưu Quang Vũ lại không nhắc đến "Hồn Trương Ba, da hàng thịt". Vở kịch này đã làm nên tên tuổi Lưu Quang Vũ không chỉ ở sân khấu Việt Nam mà còn dư vang ra cả nước ngoài. Nó tạo nên một hiện tượng của Lưu Quang Vũ. Đó là hiện tượng chưa từng xảy ra trong lịch sử sân khấu Việt Nam. Tác phẩm được đưa vào chương trình giảng dạy như một kiệt tác của Lưu Quang Vũ nói riêng, của thể loại rất hiếm trong chương trình giảng dạy đó là thể loại kịch. Thành công của Lưu Quang Vũ trong vở kịch này đó là ông đã đưa ra được tình huống kịch vô cùng xuất sắc. Tình huống kịch này đã tạo ra được những xung đột kịch để từ đó người yêu văn tự rút ra cho mình nhiều bài học nhân sinh, nhiều ý nghĩa triết lí thông qua vỏ bề ngoài của xung đột đó là vỏ ngôn ngữ kịch.
Trên đây là những cách mở bài Hồn Trương Ba da hàng thịt ngắn gọn nhưng xúc tích nhất, phản ánh nội dung toàn bộ vở kịch, đưa người đọc đến những góc nhìn khác nhau của cuộc sống.
|
