Amp là viết tắt của kháng sinh gì

Bạn khám phá được gì khi bạn phối hợp 1 con ếch với cái chảo rán? Cuộc nghiên cứu làm bạn liên tưởng đến một giải pháp giải quyết vấn đề về thuốc chống sâu bọ chăng?

Bằng cách tạo ra các phiên bản "Teflon" của chất kháng sinh tự nhiên được tìm thấy trong da ếch, một nhóm nghiên cứu do nhà hóa học sinh vật học E. Neil Marsh của trường Đại học Michigan vừa chế ra loại thuốc tiềm năng tốt hơn nhằm làm trở ngại các tuyến phòng thủ vi khuẩn.

Marsh và cộng sự thực hiện nghiên cứu với hợp chất có tên gọi là chuỗi peptit chống vi trùng (viết tắt là AMPS), được sản sinh ra bởi hầu hết các loại động vật, từ côn trùng cho đến ếch nhái, kể cả người. AMPs là tuyến phòng thủ đầu của hệ thống miễn dịch, chiến đấu với các vi trùng ngay tại những vị trí đầu tiên chúng cố gắng thâm nhập vào như: da, màng nhầy và những bề mặt khác. Chúng được sản sinh ra rất nhiều, ví dụ như trong da ếch bị thương hoặc là bị nhiễm trùng, các tuyến hô hấp ở người và cũng như cơ quan dạ dày cho ra vô số protein ngắn nhằm hưởng ứng các mầm bệnh xâm lấn. Ngoài việc chiến đấu với các vi khuẩn, AMPs còn tấn công vào các virus, nấm và thậm chí vào những tế bào ung thư, vì thế những loại thuốc được thiết kế để nhại chúng có thể được ứng dụng rộng rãi trong y khoa.

Các nhà khoa học đã quan tâm đến việc khai thác chất kháng sinh tự nhiên kể từ những năm 1980, nhưng họ đã không khắc phục được một số thiếu sót. Nói cụ thể hơn, AMPs rất dễ bị phá vỡ bởi các enzim làm suy giảm protein (còn gọi là proteaza) do vi khuẩn tiết ra và đồng thời hiện diện một cách tự nhiên trong cơ thể. Việc làm gia tăng sự tập hợp AMPs nhằm cố gắng nắm bắt được vấn đề gây nên tác dụng phụ độc hại như: sự phá hủy các tế bào hồng cầu – là những nguồn vận chuyển oxy then chốt của dòng máu trong cơ thể. Điều đó có thể xảy ra vì những bộ phận phân tử AMP dính lại với nhau tương tác với màng nhầy tế bào rất có hại.

Marsh - giáo sư hóa học trường Đại học Michigan, đã có ý tưởng thay thế phần peptit dính lại với nhau bằng những vật thay thế không dính. Nguồn cảm hứng của ông xuất phát từ nhà bếp và chẳng khác gì ở trong phòng thí nghiệm hóa học: sản phẩm không dính được phủ bằng hợp chất cao phân tử flo, các hợp chất giống như chất dẻo được chế tác bằng các chuỗi nguyên tử carbon được bao phủ hoàn toàn bởi các nguyên tử flo. Chất flo không những làm cho Teflon trơn, nó còn làm cho lớp phủ ngoài trơ đi đối với hầu hết các chất hóa học mà chúng ta biết.

Khi Marsh và các cộng sự thay đổi những phần phân tử AMP dính bằng những phiên bản flo không dính, các phân tử trở nên có sức đề kháng mạnh hơn nhiều đối với proteaza.

Ông nói: “Sự khác nhau hoàn toàn đáng kể. Khi chúng tôi xử lý chúng bằng tinh chất proteaza, các AMPs không flo đều bị rã ra trong vòng 30 phút. Dưới cùng một trạng thái, AMP có phủ flo sau 10 tiếng đồng hồ vẫn không thay đổi. Điều này làm cho chúng có hiệu quả hơn, vì chúng sẽ ở lại trong cơ thể lâu hơn.”

Kế tiếp, các nhà nghiên cứu lên kế hoạch thử nghiệm để tìm hiểu AMPs Teflon, đồng thời có ít độc tố hơn so với các chất tương đương có độ dính hơn hay không. Nếu như chúng có, và nếu như những cuộc nghiên cứu sau này tiếp tục vạch rõ cho họ thấy điều hứa hẹn trong tương lai, cuối cùng là việc sản xuất ra số lượng chất AMPs có flo đủ lớn để phục vụ cho những cuộc thử nghiệm lâm sàng sẽ hoàn toàn có thể thực hiện được.

Mặc dù hiện nay, cuộc nghiên cứu hiển nhiên đã có những ứng dụng thực tế, nhưng nó đã bắt đầu dưới dạng là một sự thăm dò trong nền khoa học cơ bản.

“Chúng tôi chỉ quan tâm đến việc biến các chất liệu nhân tạo có các đặc tính hữu dụng trở thành phân tử sinh vật học,” Marsh nói. “Nhưng rõ ràng là vừa mới đây, chúng tôi đã thấy được tiềm năng để ứng dụng nghiên cứu khoa học cơ bản của chúng tôi vào một vấn đề khám và điều trị bệnh rất quan trọng, đó là cách ngày càng nhiều vi khuẩn trở nên có sức kháng cự đối với những chất thuốc kháng sinh ngày.”

Marsh vừa trình bày cuộc nghiên cứu tại cuộc họp báo Quốc gia lần thứ 234 của Hội hóa học Hoa Kỳ ở Boston. Các nhà nghiên cứu có được quỹ tài trợ nghiên cứu từ Hiệp hội Tim Hoa Kỳ và Quỹ Khoa học Quốc gia.

Đề kháng da – chức năng đề kháng tự nhiên của da trong hệ miễn dịch, được ví như một “bộ máy” hoạt động liên tục bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn gây bệnh. Tuy nhiên, đa số người Việt vẫn chưa biết đến cơ chế hoạt động của lớp “áo giáp” đặc biệt này.

Đề kháng của da – Hàng rào “dày dặn” chống lại vi khuẩn gây bệnh

Da là bộ phận dễ thấy nhất trên cơ thể nhưng đề kháng của da lại là một chức năng hoạt động vô hình. Đóng vai trò như “hàng tiền đạo” đầu tiên của hệ miễn dịch, hoạt động mọi lúc mọi nơi để bảo vệ cơ thể, cơ chế của đề kháng da theo đó không hề đơn giản.

Một trong những chức năng quan trọng nhất của đề kháng da là bao phủ và hình thành nên một “lá chắn” ngăn cách bên trong và bên ngoài cơ thể, hay còn gọi là hàng rào vật lý. Hàng rào này giúp điều hòa việc thoát hơi nước qua da, bài tiết mồ hôi, chất nhờn trên da, cũng như bảo vệ cơ thể chống lại các tác nhân có hại từ môi trường.

Chức năng này của đề kháng da được hình thành từ quá trình sừng hóa (keratin hóa) ở lớp biểu bì da. Lớp tế bào sừng này tạo ra sức mạnh giúp đề kháng của da chống chọi lại các lực tác động từ bên ngoài, tia cực tím, thay đổi nhiệt độ môi trường, và sự xâm nhập của các chất hóa học hay vi khuẩn gây bệnh.

Tuy nhiên, để tối ưu hóa khả năng bảo vệ cơ thể, đề kháng của da còn được hình thành bởi các tính năng quan trọng khác có liên quan mật thiết với nhau là hàng rào hóa học và sinh học.

Hàng rào hóa học trong đề kháng của da đến từ hoạt động kháng khuẩn của các protein, lipid gọi là peptide và lipid kháng khuẩn (Antimicrobial peptides – AMPs và Antimicrobial lipids - AMLs). Chúng được tiết ra từ các tuyến bã nhờn, tế bào miễn dịch hay tế bào sừng tại da.

AMPs và AMLs có thể hoạt động trực tiếp bằng cách gắn lên màng tế bào của vi sinh vật, tạo thành các lỗ thủng trên màng và từ đó tiêu diệt hoặc bất hoạt nhiều loại vi khuẩn gây bệnh bao gồm cả vi khuẩn Gram âm, Gram dương và một số loại vi nấm trên da. Ngoài ra chúng còn có khả năng hỗ trợ và kích thích các thành phần khác của hệ miễn dịch bẩm sinh tại da hoạt động.

Cuối cùng trong đề kháng của da là hàng rào sinh học đến từ một số lượng các vi khuẩn sống cộng sinh trên bề mặt da.

Trong đó, Staphylococcus epidermidis là loại vi khuẩn cộng sinh thường gặp nhất, phân nhóm nhỏ của vi khuẩn này có biểu hiện gen Esp tham gia vào quá trình tổng hợp các AMPs, có thể ức chế sự phát triển và xâm nhập của tụ cầu vàng Staphylococcus aureus – vốn là loại vi khuẩn có thể gây ra áp xe, nhiễm trùng da, và thậm chí còn liên quan đến các bệnh da dị ứng như viêm da cơ địa, vảy nến…

3 lớp hàng rào vững chắc tạo ra khả năng đề kháng của da

Bất kì loại vi khuẩn xấu nào tấn công cơ thể đều phải đối mặt với 3 lớp hàng rào kiên cố nói trên của đề kháng da. Vì thế, cần hiểu rõ về chức năng đề kháng của da để có biện pháp bảo vệ cơ thể tốt hơn khỏi vi khuẩn gây bệnh.

Phương pháp bảo vệ tốt nhất và phát huy tối đa chức năng của “bộ máy” đề kháng da

Trước những tác nhân độc hại từ môi trường, đề kháng của da rất dễ “lung lay” dothế cân bằng của hệ vi sinh vật trên da bị biến động, lây nhiễm vi khuẩn gây bệnh từ các sinh hoạt, tiếp xúc qua da hằng ngày. Các lớp tế bào tạo nên hàng rào vật lý hay các “chất kháng khuẩn tự nhiên” AMPs và AMLs cũng dễ bị ảnh hưởng từ các hóa chất, và các tác nhân vật lý từ môi trường… từ đó làm tổn thương khả năng đề kháng của da.

Khi lớp “áo giáp” đề kháng da suy yếu, con người sẽ dễ mắc các bệnh gây nên bởi các loại vi khuẩn phổ biến trên da, có thể kể đến như nhiễm trùng tiêu hóa, tiêu chảy, viêm khớp, thấp tim, viêm nhiễm, nhiễm trùng máu… Có thể thấy, đề kháng của da là một chức năng vô cùng thiết yếu của hệ miễn dịch mà nếu không có đề kháng da, cơ thể sẽ mắc phải nhiều căn bệnh nghiêm trọng.

Bảo vệ và phát huy tối đa chức năng đề kháng của da chính là bảo vệ sức khỏe của cơ thể

Vì thế, mỗi người cần phải quan tâm hơn đến sức đề kháng da của mình, tương tự như việc chăm sóc sức đề kháng cho cơ thể. Việc làm sạch, loại bỏ bụi bẩn, tác nhân gây hại trên bề mặt da là vẫn chưa đủ.

Điều chúng ta cần làm là vệ sinh cơ thể đúng cách bằng sản phẩm phù hợp để không làm ảnh hưởng đến đề kháng của da. Từ đó, cả 3 lớp hàng rào của đề kháng da đều sẽ được bảo vệ và phát huy tối đa chức năng, sức khỏe của bản thân và gia đình càng thêm vững vàng.

BOX THÔNG TIN

Sữa tắm Lifebuoy mới với công thức ion bạc+ (gồm ion bạc, Thymol và Terpineol) có khả năng hỗ trợ chức năng đề kháng da – một chức năng đặc biệt của hệ miễn dịch, giúp bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn tốt hơn và được chứng minh không phá vỡ cấu trúc đề kháng da khi sử dụng lâu dài.

Vệ sinh cơ thể sạch sẽ mỗi ngày cùng với Lifebuoy chính là cách để bảo vệ tốt nhất cho khả năng đề kháng của da, từ đó bảo vệ sức khỏe bản thân và của cả gia đình.