Trong chuyên mục soạn văn của ngày hôm nay, Soạn Văn sẽ hướng dẫn các bạn soạn bài: Bếp lửa. Đây là một bài thơ rất hay và cực kì nổi tiếng của nhà thơ Bằng Việt. Các bạn hãy cùng theo dõi để chuẩn bị cho bài giảng trên lớp thật tốt nhé.
1. Tác giả Các em tham khảo phần giới thiệu nhà thơ Bằng Việt trong SGK Ngữ văn 9 Tập 1. 2. Tác phẩm * Xuất xứ: Bài thơ Bếp lửa đã được sáng tác vào năm 1963, khi tác giả đang là sinh viên học Luật khi ở nước ngoài. Bài thơ được đưa vào tập Hương cây – Bếp lửa, tập thơ đầu tay của nhà thơ Bằng Việt và Lưu Quang Vũ. II. Hướng dẫn soạn bài Câu 1: * Bài thơ chính là lời của nhân vật người cháu nói về người bà, nói về tình yêu thương mà bà đã giành cho cháu trong nhiều những ngày tháng gian khổ. * Bố cục của bài thơ đã ghi ở mục trên. Câu 2: * Trong hồi tưởng của người cháu, có rất nhiều những kỉ niệm về bà và tình bà cháu đã được gợi lại:
* Bài thơ có nhiều sự kế hợp giữa biểu cảm với miêu tả, tự sự và bình luận: xen giữa kể là những đoạn tả sinh động, cũng tả cảnh bếp lửa chờn vờn trong sương sớm, tả cảnh đói mòn đói mỏi, cảnh làng bị cháy, đặc biệt là hình ảnh cặm cụi, tần tảo sớm hôm của người bà lưng còng đó. Qua đó, người đọc thấy được tình cảm, lòng biết ơn của người cháu nơi ở xa đối với bà. Câu 3: Hình ảnh bếp lửa đã xuất hiện xuyên suốt bài thơ và được nhắc tới mười lần. Khi nhắc đến hình ảnh bếp lửa thì người cháu cũng nhớ đến bà và ngược lại, khi nhớ về bà là nhớ ngay đến hình ảnh của bếp lửa. Điều đó là do hình ảnh bếp lửa đã trở thành biểu tượng, người bà và bếp lửa là hai mà như một, bà châm ngọn lửa, đó không chỉ là ngọn lửa củi, lửa rơm, khi mà đó còn là “ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng”, ngọn lửa của tình yêu thương, đến ấp ủ. Tác giả viết lên: “Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa !”, đây là một hình ảnh giản dị ghi dấu tình bà cháu thiêng liêng và lưu giữ cả một tuổi thơ khổ cực gian khó nhưng tràn đầy tình yêu thương, thật ấm áp. Câu 4: Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng. Ở hai câu thơ dưới, đã được tác giả dùng từ “ngọn lửa” mà không nhắc lại “bếp lửa” là vì từ “ngọn lửa” mang tính khái quát cao, ngọn lửa mang tính biểu tượng. Đây không phải ngọn lửa để nấu nướng mà là chính ngọn lửa của tình yêu thương của người bà. Nó mang đến hơi ấm và tỏa sáng như bà đang trao tình cảm ấm áp cho chính người cháu. Theo em, những câu thơ trên muốn nói tình yêu thương to lớn hơn của người bà luôn tỏa sáng, ấm áp, không thể nào dập tắt được và truyền lại đến cho thế hệ mai sau. Câu 5: * Cảm nhận về tình cảm bà cháu đã được thể hiện trong bài thơ: tình cảm bà cháu trong bài thơ rất sâu nặng, cứ nhẹ nhàng và giản dị mà thấm thía, sâu xa. Tình cảm ấy như đã vượt qua chiều dài của thời gian, với chiều rộng của không gian, neo đậu mãi trong tim người cháu. Tuổi thơ của cháu đã đi qua bao tháng năm đồng nghĩa với việc khoảng cách giữa cháu và bà cũng đã đi xa vời vợi nhưng cháu chẳng lúc nào quên nhớ về bà, nhớ về những kỉ niệm tuổi thơ bên bà. Có thể nói, tình yêu và lòng biết ơn đối với người bà của cháu cũng chính là những thứ tình yêu đối với quê hương, đất nước. a, Bài thơ là lời của người cháu về bà, tình cảm tha thiết yêu thương bà đã dành cho cháu trong tuổi thơ. b, Bài thơ có bố cục bốn phần: – Khổ thơ đầu: Hình ảnh bếp lửa đã khơi nguồn cho dòng hồi tưởng cảm xúc về bà – Bốn khổ thơ tiếp theo: Hồi tưởng những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà, hình ảnh bà gắn với hình ảnh bếp lửa – Hai khổ tiếp: Suy ngẫm về bà và cuộc đời bà – Khổ cuối: Tình cảm của người cháu dành cho bà khi cháu trưởng thành, đi xa nhà Câu 2 (trang 145 sgk ngữ văn 9 tập 1) Trong hồi tưởng người cháu biết bao kỉ niệm thân thương, gợi lại trong kí ức người cháu – Năm lên bốn tuổi, nạn đói trở thành nỗi ám ảnh – Tám năm ở cùng bà khi cha mẹ bận công tác, bà thay cha mẹ nuôi nấng, dạy dỗ cháu – Năm giặc đốt làng, bà vẫn vững lòng làm chỗ dựa cho bố mẹ, con cháu – Kỷ niệm nào về bà cũng đậm yêu thương – Đan xen giữa những đoạn tả sinh động, cảnh bếp lửa chờm vờn trong sương sớm, cảnh đói, cảnh làng cháy, đặc biệt hình ảnh cặm cụi, tần tảo sớm hôm → Lời kể chân thực, cảm động của người cháu về những kỉ niệm tuổi thơ gắn với bà Câu 3 (trang 145 sgk ngữ văn 9 tập 1) Hình ảnh bếp lửa xuyên suốt bài thơ. Bếp lửa được nhắc tới 10 lần trong bài: – Hình ảnh bếp lửa “chập chờn” , “ấp iu” xuất hiện đầu bài gợi lên nỗi nhớ của cháu về bà + Hình ảnh bếp lửa có những biến thể: khói, lửa + Bếp lửa gắn với kỉ niệm tuổi thơ:cùng bà nhóm lửa, tiếng tu hú kêu, – Bà không chỉ là người nhóm lên ngọn lửa thực tế, mà đó là ngọn lửa của tình yêu thương, hi vọng, tác giả dựa vào đó để gửi gắm tình cảm, cảm xúc của mình – Tác giả thốt lên “Ôi kì lạ và thiêng liêng- bếp lửa”, bếp lửa trở thành biểu tượng thiêng liêng, cao đẹp – Hình ảnh bếp lửa gắn liền với hình ảnh người bà tảo tần, giàu yêu thương Câu 4 (trang 146 sgk ngữ văn 9 tập 1) Hình ảnh ngọn lửa khái quát cao hơn, tác giả lớp nghĩa thực ra. – Ngọn lửa ở đây là ngọn lửa của tình yêu thương của bà, nuôi dưỡng, chăm sóc người cháu – Ngọn lửa là sự kết tinh tình yêu thương, niềm tin của bà truyền cho cháu → Tình yêu thương, hơi ấm tình cảm, niềm tin của bà truyền lại cho thế hệ mai sau sẽ không thể dập tắt Câu 5 (trang 146 sgk ngữ văn 9 tập 1) Tình cảm bà cháu trong bài cảm thiêng liêng, cảm động: – Người bà dành tất cả tình yêu thương, sự chăm sóc cho người cháu – Tuổi thơ của cháu gắn liền với bếp lửa và đặc biệt được bà nuôi nấng, chăm sóc, dạy dỗ – Càng lớn, cháu càng thấu hiểu nỗi vất vả, khó nhọc của bà Tình yêu, lòng biết ơn của cháu đối với người bà cũng chính là lòng biết ơn đối với gia đình, đất nước Luyện tậpBếp lửa là một trong những bài thơ hay và cảm động của Bằng Việt nói về tình bà cháu. Hình ảnh bếp lửa trong bài đầy ấn tượng, thiêng liêng vì bếp lửa gắn liền với tuổi thơ người cháu khi có bà chăm sóc, nuôi nấng. Cháu lớn lên bởi tình yêu thương của bà nên khi hình ảnh bếp lửa “ấp iu”, “chờn vờn” cháu nghĩ và nhớ tới bà. Người cháu nhớ lại quá khứ nghèo khó, đói khổ, giặc ngoại xâm nhưng cháu vẫn được bà chăm chút yêu thương. Bà không chỉ chăm sóc còn nhóm dậy cả tình yêu thương, niềm hi vọng cho đứa cháu. Hình ảnh bếp lửa thiêng liêng là biểu tượng tình yêu thương, tình cảm gia đình. Bếp lửa mãi thắp sáng tình cảm yêu thương, tình bà cháu ấm áp, ân tình. |
